Intervist? e Emanuel Salinas, Menaxheri i Zyr?s s? Bank?s Bot?rore n? Shqip?ri me revist?n Monitor. Botuar s? pari n? Monitor.al n? 8 janar 2024.
Ecuria e ekonomis? n? 2023 ishte m? e mir? sesa parashikohej n? fillim, duke treguar potencialin e madh t? Shqip?ris?, sidomos turizmit. Por, p?rtej optimizmit t? shifrave, Menaxheri i Zyr?s s? Bank?s Bot?rore p?r Shqip?rin?, z. Emanuel Salinas, pohon se kjo po vjen kryesisht nga nd?rtimi dhe konsumi dhe k?to sektor? nuk jan? domosdoshm?risht ata q? duhet t? orientojn? rritjen q? Shqip?ria do t? ket? n? baz? afatgjat? dhe sigurisht ato nuk gjenerojn? vendet e mira t? pun?s, p?r t? cilat aspirojn? njer?zit. Ndaj e r?nd?sishme p?r t? ?sht? investimi n? kapitalin njer?zor, teksa humbja e tij ?sht? nj? rrezik kritik p?r Shqip?rin?. ¡°Duhet t? p?rqendrohemi t? gjith? (dhe me vendosm?ri dhe shpejt?si) n? forcimin e kapitalit njer?zor dhe t? sigurohemi q? ai t? mir?p?rdoret¡±, thot? z. Salinas, duke rekomanduar t? orientohen urgjentisht investimet n? kapitalin njer?zor si prioriteti m? i r?nd?sish?m p?r Shqip?rin?.
Monitor: Si e vler?soni performanc?n e ekonomis? shqiptare gjat? vitit 2023. Si ishte ecuria krahasuar me parashikimin tuaj fillestar dhe pse?
Emanuel Salinas: Shkurt, ishte shum? m? mir? sesa prisnim. Ky ?sht? nj? nga ato raste kur jam shum? i lumtur q? gabova. K?to tendenca tregojn? potencialin e jasht?zakonsh?m t? Shqip?ris?. Ve?an?risht mbres?l?n?se ishte ecuria e sektorit t? turizmit. ?sht? e qart? q? Shqip?ria ?sht? n? radarin e udh?tar?ve nga e gjith? bota. Vendi e meriton k?t?, duke pasur parasysh kombinimin e jasht?zakonsh?m t? trash?gimis? kulturore, bukuris? natyrore dhe njer?zve t? ngroht? dhe mikprit?s.
Monitor: Si pritet t? jet? progresi i ekonomis? s? vendit n? vitin 2024? Cil?t jan? faktor?t q? do t? ndikojn? pozitivisht dhe negativisht?
Emanuel Salinas: Shqip?ria ka pasur nj? ecuri mbres?l?n?se vitet e fundit, fillimisht me nj? rim?k?mbje shum? t? fort? pas pandemis? dhe m? pas duke arritur norma rritjeje q? ishin nd?r m? t? lartat n? rajon. N?se nuk ka surpriza t? m?dha, un? shpresoj q? ky trend t? vazhdoj? n? vitin 2024 dhe m? tej. N? t? nj?jt?n koh?, si? e dini, nd?rtimi dhe konsumi kan? kontribuar n? m?nyr? t? konsiderueshme n? rritjen e Shqip?ris? n? vitet e fundit. Jam i dyzuar p?r k?t? tendenc?. N? nj? an? po, ?sht? mir? t? ket? rritje, por ?sht? e qart? se k?to sektor? nuk jan? domosdoshm?risht ata q? duhet t? orientojn? rritjen q? Shqip?ria do t? ket? n? baz? afatgjat? - dhe sigurisht ato nuk gjenerojn? vendet e mira t? pun?s, p?r t? cilat aspirojn? njer?zit. Pra, ?sht? e r?nd?sishme p?r t? gjith? ne t? p?rdorim k?t? faz? rritjeje n? m?nyr? proaktive p?r t? ecur shpejt n? transformimin e ekonomis? nga nd?rtimi dhe konsumi n? investime, dhe nga rritja e brendshme n? rritje t? orientuar nga eksporti - q? ?sht? m?nyra e vetme n? t? cil?n mund t? krijohen n? m?nyr? t? q?ndrueshme vende m? t? mira pune dhe nj? jet? m? cil?sore.
Monitor: Cilat jan? rreziqet kryesore q? Shqip?ria mund t? p?rballet n? mes?m dhe afatgjat?, dhe sa e p?rgatitur ?sht? qeveria p?r t¡¯i p?rballuar ato?
Emanuel Salinas: ?do her? q? vjen fundit i vitit, shikojm? pas dhe pyesim ¡®si shkoi ky vit?¡¯ dhe pastaj hedhim v?shtrimin p?rpara dhe pyesim ¡®?far? do t? sjell? viti i ri?¡¯. Dhe ?sht? e leht? t? shqet?sohemi. Jetojm? n? koh? t? paqarta dhe ne, si human?, na duket e dhimbshme paqart?sia. Por, nd?rkoh? duhet t? b?jm? nj? dallim t? qart? midis paqart?sis? dhe rreziqeve. Rreziqet jan? t? njohura dhe t? matshme dhe m? e rend?sishmja ?sht? se mund t? nd?rmarrim veprime p?r t? zvog?luar ndikimin e tyre mbi ne. Nj? shembull i thjesht?: n?se jemi t? ekspozuar ndaj rrezikut t? rritjes s? normave t? interesit, ?sht? e mundur q? t? vler?sojm? ndikimin e tyre n? xhepat tan? n?se ato rriten. Ne mund t? zvog?lojm? k?t? ndikim - ndoshta duke mos marr? nj? kredi p?r at? makin? t? re q? shk?lqen ose iPhone-in m? t? ri?
N? an?n tjet?r, paqart?sia ?sht? e panjohur dhe si rrjedhoj? e pamatshme dhe, m? e r?nd?sishmja, nuk mund t? b?jm? shum? n? lidhje me t?, p?rve?se t? humbim koh? dhe energji duke u shqet?suar. A do t? ket? nj? pandemi t? re? ?far? do t? ndodh? me sulmin e Rusis? n? Ukrain?? A do t? b?j? inteligjenca artificiale (AI) q? t? zhduken t? gjitha pun?t tona? A do t? dominoj? ajo mbi njer?zimin? Thjesht nuk ka kufi p?r numrin e gj?rave q? mund t? shqet?sohemi. Por a mund t? b?jm? di?ka n? lidhje me k?t?? Ju, un?, mund t? b?jm? shum? pak.
Pra, le t? fokusohemi n? at? q? ne, ju, un?, mund dhe duhet t? shqet?sohemi dhe t? nd?rmarrim veprime n? lidhje me to, ose jo. Ose si? thot? nj? th?nie meksikane e vjet?r, ¡®mos u shqet?so, por vepro!¡¯.
Shqet?simi yn? kryesor duhet t? jet? rreziku i humbjes s? kapitalit njer?zor t? Shqip?ris?.
Kapitali njer?zor i Shqip?ris? ?sht? zemra e trajektores s? zhvillimit t? vendit, aft?sis? s? tij p?r t? p?rparuar drejt an?tar?simit n? BE dhe p?rafrimit t? standardeve t? t? ardhurave dhe jetes?s me mesataren e Bashkimit Europian. P?r ta th?n? thjesht, Shqip?ria nuk mund t? b?het nj? vend i fort?, i avancuar dhe me t? ardhura m? t? larta pa angazhuar nj? kapital njer?zor po aq t? fort? dhe produktiv.
Por, nuk mund t? kemi vetvetiu nj? kapital njer?zor m? t? fort? dhe t? mir?p?rdorur. Q? t? arrihet kjo duhen politika t? mir?menduara dhe kjo k?rkon q? ky kapital t? jet? prioriteti i investimeve aktuale dhe t? ardhshme dhe gjithashtu k?rkon reforma t? m?dha n? institucione dhe sektor? si arsimi. E gjith? kjo nuk do t? ndodh? brenda nat?s dhe do t? k?rkoj? p?rpjekje dhe burime, por ?sht? investimi i vet?m i r?nd?sish?m q? nuk mund ta shp?rfillim. Sa m? shpejt t? fillojm? me t? gjitha k?to, aq m? shpejt do t? mund t? trajtojm? k?t? rrezik madhor p?r Shqip?rin?.
Monitor: Emigrimi i fuqis? pun?tore shqiptare ?sht? b?r? nj? problem i r?nd? p?r ekonomin? dhe bizneset. Sipas mendimit tuaj, si po ndikon kjo n? ekonomi dhe ?far? duhet t? b?jn? qeveria dhe aktor?t tjer? p?r t? frenuar shkall?n e emigrimit?
Emanuel Salinas: Po, kjo ?sht? shqet?suese nga perspektiva makroekonomike dhe e trishtueshme nga perspektiva njer?zore. Por ne duhet t? ndryshojm? fokusin nga migrimi (i cili ?sht? rezultati i nj? morie faktor?sh) n? forcimin e kapitalit njer?zor q? mbetet n? Shqip?ri. Personalisht, nuk mendoj se ka nj? qasje t? p?rshtatshme, ose madje humane p?r t? frenuar migrimin - ne, njer?zit, jemi nj? specie migruese, ?sht? n? ADN ton?! Si t? till?, shkojm? kudo ku shohim kushte m? t? mira p?r jet?n dhe perspektiva m? t? mira p?r pasardh?sit tan?, dhe do t? doja q? t? mbetet e drejta p?r ta nd?rmarr? k?t? vendim individualisht.
Pra, nuk b?het fjal? realisht p?r t? parandaluar l?vizjen, por p?r t? krijuar ato kushte k?tu q? t? rinjt? shqiptar? t? zgjedhin t? rrijn? dhe ata q? kan? ikur t? zgjedhin natyrsh?m t? kthehen. Kjo do t? thot? q? Shqip?ria t? b?het zgjedhje natyrale e njer?zve p?r t? patur nj? jet? t? sh?ndetshme, produktive dhe t? p?lqyeshme. Kjo ?sht? nj? ??shtje shum? e gjer? q? varet nga faktor? t? shumt?, ?ka mund t? na b?j? t? humbim fokusin.
Pra nuk duhet t? shp?rq?ndrohemi nga ky kompleksitet, por t? p?rqendrohemi n? at? q? mund (dhe duhet) t? ndikojm?. Mendoj se duhet t? p?rqendrohemi t? gjith? s? bashku (dhe me vendosm?ri dhe shpejt?si) n? forcimin e kapitalit njer?zor dhe t? sigurohemi q? ai t? mir?p?rdoret. Agjenda e kapitalit njer?zor ?sht? shum?, shum? m? e gjer? sesa migrimi, por fatmir?sisht, ?sht? nj? agjend? q? e kemi plot?sisht n? dor? q? ta menaxhojm?:
-S? pari, duhet t? sigurohemi q? t? rinjt? shqiptar? t? pajisen me aft?sit? dhe njohurit? q? do t'u mund?sojn? atyre t? ken? jet? produktive dhe akses n? pun? m? t? mira. Fatkeq?sisht, ka shum? pun? p?r t? b?r? n? k?t? drejtim. Rezultatet e fundit t? PISA-s[1] n? Shqip?ri jan? shqet?suese. Sipas k?tyre treguesve, 70 p?r qind e vajzave 15-vje?are (77 p?r qind e djemve) nuk kan? arritur aft?si baz? n? matematik? dhe 65 p?r qind e vajzave (81 p?r qind e djemve) nuk kan? arritur aft?si baz? n? lexim. Aft?sit? baz? do t? thot? ¡°nj? nivel baz? i aft?sis? q? nevojitet p?r t? marr? pjes? n? m?nyr? efektive dhe produktive n? shoq?ri dhe n? t? nx?nit n? t? ardhmen¡±. P?r m? tep?r, k?to rezultate ishin m? t? k?qija se ato t? arritura n? 2018-n, duke reflektuar efektin negativ t? pandemis? n? aft?sit? e t? m?suarit. Vet?m duke e par? k?to rezultate, kam p?rshtypjen se ne kemi nevoj? p?r nj? reform? t? madhe t? sistemit arsimor p?r t? rritur rr?nj?sisht cil?sin? dhe r?nd?sin? e tij. Koh?t e fundit kemi filluar t? punojm? ngusht? me Ministrin? e Arsimit dhe Sportit p?r t? vler?suar k?t? sfid? dhe p?r t? paraqitur zgjidhje t? zbatueshme. Personalisht, e shoh k?t? si prioritetin tim kryesore p?r vitin q? hym?.
S? dyti, ka t? b?j? me nj? jet? t? sh?ndetshme. Ne vler?sojm? se popullsia shqiptare mund t? rris? me dyzet p?r qind produktivitetin e vet gjat? gjith? jet?s n?p?rmjet p?rmir?simeve n? sh?ndet?si dhe arsim. N? t? v?rtet?, q? njer?zit t? ken? akses n? pun? m? t? mira, nuk ?sht? thelb?sore vet?m t? ken? aft?sit? dhe njohurit? q? k?rkohen n? ekonomi, por edhe mir?qenia fizike, mendore dhe sociale. Me Ministrin? e Sh?ndet?sis? dhe Mbrojtjes Sociale ne kemi rind?rtuar spitalet e prekura nga t?rmeti i 2019-?s dhe kemi rinovuar spitalet rajonale me pajisje m? t? mira dhe me nj? sistem t? ri informacioni menaxhues p?r t? rritur cil?sin? dhe p?rshtatshm?rin? e sh?rbimit. E gjith? kjo ?sht? nj? baz? e mir?, por mendoj se nevojitet m? shum? p?r t? mund?suar jet? t? sh?ndetshme n? t? gjith? vendin.
-S? treti, ka t? b?j? me aft?simin e grave p?r t? qen? ekonomikisht aktive. Si? e dim?, grat? kan? arritjet m? t? larta arsimore, gj? q? ?sht? shum? e mire. Megjithat?, dim? gjithashtu se pas lindjes s? f?mij?s, shum? gra nuk jan? n? gjendje t? jen? ekonomikisht plot?sisht aktive p?r shkak t? barr?s s? pun?ve sht?piake dhe koh?s q? i dedikojn? rritjes s? f?mij?ve apo kujdesit p?r t? moshuarit. T? dyja k?to jan? rezultat i kufizimeve n? ofrimin e kujdesit p?r f?mij?t, or?t e shkurtra t? shkoll?s dhe normat sociale. Pra, nj? num?r i madh i grave (s?rish pjesa m? e arsimuar e shoq?ris? shqiptare) n? mas? t? madhe mbeten n? sht?pi duke b?r? pun? pa pages?. Nj? analiz? e koh?ve t? fundit nga Expertise France vler?son se n?se do t? konvertonim shum?n e nj? pune t? till? t? papaguar, ajo do t? ishte ekuivalenti i 1.3 milion? pun?tor?ve dhe n?se do t? kuantifikohej, do t? ishte rreth 32 p?r qind e PBB-s?. Me fjale t? tjera, kjo ?sht? shuma e subvencionit q? grat? sjellin p?r pjes?n tjet?r t? ekonomis? shqiptare, p?r t? gjith? ne, n?p?rmjet pun?ve t? papaguara t? sht?pis?[2]. Por p?rtej kuantifikimit t? past?r n? termat e PBB-s?, nuk mund t? imagjinohet se ?far? idesh t? reja, kompani t? reja, shpikje t? reja, krijime t? reja nuk do t? ndodhin kurr? p?r shkak t? mosp?rdorimit t? talentit t? grave. Vazhdimisht ne kemi b?r? thirrje p?r nj? zgjidhje t? q?ndrueshme dhe t? p?rhershme p?r k?t? ??shtje. Nd?rsa nuk mund t¡¯i ndryshojm? normat sociale brenda nat?s, mund t? fillojm? nga investimi n? ofrimin e kujdesit t? p?rshtatsh?m t? f?mij?ve n? t? gjith? vendin. P?rfitimi q? mund t? ket? Shqip?ria nga kjo ka t? ngjar? t? jet? disa her? m? i lart? se shuma e investimit t? nevojsh?m. Kemi pasur diskutime premtuese me Ministrin? e Sh?ndet?sis? dhe Mbrojtjes Sociale, Ministrin? e Arsimit dhe Sportit, Ministrin? e Shtetit p?r Pushtetin Vendor dhe mendoj se jemi pran? ecjes p?rpara p?r t? pasur nj? zgjidhje. Le t? shpresojm? p?r k?t?!
-S? kat?rti, ka t? b?j? me angazhimin e talentit dhe energjis? s? t? rinjve. Ne vler?sojm? se rreth 27 p?r qind e t? rinjve n? Shqip?ri jan? t? papun? dhe 25 p?r qind e tjer? jan? joaktiv? (nuk marrin pjes? n? m?nyr? aktive n? arsim, pun?sim apo trajnim). Kjo ?sht? nj? humbje q? asnj? vend nuk mund ta p?rballoj?! ?sht? si t? p?rdor?sh vet?m njer?n k?mb? n? nj? maraton?. P?r m? tep?r, p?rtej implikimeve makroekonomike, ka edhe aspekte t? pafavorshme sociale q? ka shum? t? ngjar? t? lidhen me k?t? ¨C si? e thot? dhe shprehja franceze ¡°L'oisivet¨¦ est m¨¨re de tous les vices¡± (p?rtacia ?sht? m?ma e gjith? veseve). Rritja e p?rfshirjes dhe pjes?marrjes s? t? rinjve ?sht? nj? ??shtje komplekse n? vetvete. Por, si? e p?rmenda m? par?, ?sht? e r?nd?sishme q? t? mos humbas?sh n? kompleksitetin e ??shtjes dhe t? fokusohemi n? at? q? nevojitet pavar?sisht se ?far?, duke p?rfshir? p?rmir?simin e arsimit baz? dhe profesional p?r mund?si m? t? mira pune, dhe m? e r?nd?sishmja, mendoj se ne duhet t'i d?gjojm? kolektivisht me m? shum? v?mendje vet? t? rinjt? nd?rsa punojm? p?r t? gjetur zgjidhjet e prekshme. I jam mir?njoh?se Ministres s? Rinis? dhe F?mij?ve pasi m? afron vazhdimisht me t? rinjt? shqiptar? dhe z?rat e tyre. P?r momentin do t? thoja se po d?gjojm? n? m?nyr? aktive dhe shpresoj q? 2024 t? jet? viti i marrjes s? vendimeve p?rfundimtare.
-S? pesti, ka t? b?j? me shfryt?zimin e potencialit t? kapitalit njer?zor global t? Shqip?ris?. Diaspora shqiptare ka demonstruar aft?sin? p?r t? pasur sukses n? fusha konkurruese n? ekonomit? m? t? p?rparuara. ?sht? koha q? t? mos e shohim m? migrimin si nj? humbje t? p?rhershme t? talenteve dhe ta shohim at? si nj? mund?si p?r t? rikthyer ekspertiz?n, njohurit? dhe lidhjet me industrit? globale q? bashk?jetojn? me diaspor?n shqiptare jasht? vendit. Ka shum? vende q? kan? pasur sukses (mendoni Irland?n), duke shfryt?zuar diaspor?n p?r t? p?rshpejtuar transformimin e vendit t? origjin?s. N? m?nyr? t? nghashme ka me mij?ra q? kthehen nga vendet e BE-s? n? Shqip?ri. Duhet t? b?jm? t? mundur q? ata t? gjejn? nj? shoq?ri q? i mir?pret dhe nj? rrug? t? sigurt drejt integrimit ekonomik.
-S? gjashti, b?het fjal? p?r lidhjen m? efikase t? pun?k?rkuesve me pun?dh?n?sit. Ne e shohim nj? treg t? pazakont? t? pun?s ku n? t? nj?jt?n koh? ka k?rkes? t? lart? p?r pun? dhe nga ana tjet?r ka nj? p?rqindje t? lart? t? njer?zve ekonomikisht joaktiv?. N? k?t? kontekst, duhet t? rimendojm? dhe ndoshta t? rinovojm? qasjet e tregut aktiv t? pun?s (PATP) p?r t'u siguruar q? ato t? jen? sa m? efektive q? t? jet? e mundur n? p?rputhjen e ofert?s dhe k?rkes?s p?r pun?. S? bashku me Ministrin? e Sh?ndet?sis? dhe Mbrojtjes Sociale dhe Ministrin? e Financave dhe Ekonomis? kemi p?rgatitur nj? program t? ri q? do t? p?rmir?soj? rr?nj?sisht efikasitetin e PATP n? Shqip?ri dhe po ashtu do t? p?rmir?soj? efikasitetin dhe eficienc?n e mbrojtjes sociale, duke krijuar mund?si p?r p?rfshirjen ekonomike t? atyre q? nuk p?rfshihen aktualisht.
Por e gjith? kjo p?rmblidhet n? nj? gj?: ne t? gjith? duhet t? orientojm? urgjentisht investimet n? kapitalin njer?zor si prioritetin m? t? r?nd?sish?m p?r Shqip?rin?. Jam i sigurt se ?do lek i investuar n? kapitalin njer?zor ka nj? ndikim t? shum?fisht? n? zhvillimin e p?rgjithsh?m t? Shqip?ris?¡ dhe, p?r rrjedhoj?, ?do lek i nevojsh?m q? nuk investohet tani, mbart nj? humbje t? shum?fisht? p?r brezat q? do t? vijn?.
Monitor: Shqip?ria po humbet avantazhin e saj konkurrues kryesor t? kostove t? ul?ta t? pun?s p?r shkak t? rritjes s? shpejt? t? pagave. Cili duhet t? jet? fokusi n? t? ardhmen p?r t? t?rhequr investime t? huaja?
Emanuel Salinas: Mendoj se p?rpar?sia konkurruese e Shqip?ris? nuk duhet t? jet? kostoja e ul?t e pun?s. Ne thjesht nuk mund t? avancojm? n? konvergjenc?n n? BE dhe drejt nj? vendi me t? ardhura t? larta duke u bazuar te pagat e ul?ta. Un? e shoh k?t? si nj? thirrje zgjimi: Ne duhet ta transformojm? ekonomin? drejt prodhimit me vler? m? t? lart? t? shtuar dhe duhet ta b?jm? k?t? shpejt. Dhe p?r t? arritur k?t? (m? falni q? po p?rs?risim), ne duhet t? shfryt?zojm? kapitalin ton? njer?zor. Thjesht nuk ka rrug? tjet?r.
Ju p?rmendni investimet e huaja direkte (IHD), por mendoj se duhet t? jemi t? sakt? kur flasim. Ekzistojn? lloje t? ndryshme t? IHD-ve nga investimet q? k?rkojn? burime (investitor?t q? vijn? n? vend duke k?rkuar qasje n? burimet natyrore) tek investimet q? k?rkojn? treg (kompanit? q? vijn? n? vend p?r t? shitur produktet e tyre) deri te investimet q? k?rkojn? efikasitet (kompanit? q? krijojn? prodhim me vler? m? t? lart? t? shtuar n? vend, duke e lidhur at? me zinxhir?t e vler?s globale). ?do lloj IHD-je ka ndikimin e vet ekonomik, dhe disa lloje investimesh jan? shum? m? t? d?shirueshme se t? tjerat. Dy t? parat kan? ardhur dhe me gjas? do vazhdojn? t? vijn? n? Shqip?ri. Nuk ?sht? e nevojshme t? shpenzojm? burime t? vlefshme p?r t¡¯i nxitur ato t? vijn? (si leht?si fiskale, grante dhe subvencione). Fokusi yn? duhet t? jet? q? t? sigurohemi q? kontributi i tyre n? ekonomi t? jet? pozitiv dhe q? ato t? mos ken? ndikim negative n? mjedis dhe shoq?ri. IHD-t? m? t? r?nd?sishme p?r Shqip?rin? duhet t? jen? k?rkimi i efikasitetit. Ky ?sht? lloji i investimit q? mund t? krijoj? vende pune dhe mund?si m? t? mira, mund t? sjell? procese t? reja prodhimi n? Shqip?ri dhe ka dhe potencial p?r t? zhvilluar nj? ekosistem t? furnitor?ve vendas. Por ky ?sht? tipi m? i v?shtir? p?r t'u t?rhequr. Kur pyetni k?ta lloj investitor?sh se cili ?sht? faktori m? i r?nd?sish?m p?r t? vendosur se ku t? investoni, p?rgjigjja ?sht? shum? e qart?: aksesi n? nj? grup t? gjer? t? fuqis? pun?tore me nivelin e duhur t? aft?sive ¨C k?shtu q? kapitali njer?zor ?sht? me t? v?rtet? n? thelb t? t? gjithave.
?
Monitor: Si e vler?soni performanc?n e projekteve tuaja n? Shqip?ri deri m? tani?
Emanuel Salinas: Me ndikim, por jo aq t? shpejt? sa do t? d?shironim. Premtimi yn? p?r vitin e ri 2024 ?sht? q? s? bashku me qeverin? dhe pal?t e tjera t? interesuara t? ecim akoma m? shpejt n? procesin e zbatimit. K?t? e kemi filluar duke hartuar raporte mujore progresi, ku p?rcaktojm? ?far? ?sht? b?r?, ?far? ?sht? vonuar dhe ?far? pritet p?r 30 dit?t n? vijim. K?t? raport e kemi ndar? me Ministrin? e Financave dhe Ekonomis? (partneri yn? kryesor) dhe planifikojm? ta hartojm? rregullisht. Shpresoj q? do ta p?rdorim s? bashku p?r t¡¯u treguar sa m? t? paduruesh?m me vonesat dhe p?r t? identifikuar dhe zgjidhur n? m?nyr? proaktive pengesat.
Monitor: Cilat jan? planet tuaja p?r t? ardhmen n? lidhje me projektet dhe mb?shtetjet p?r Shqip?rin??
Emanuel Salinas: Shpresoj shum? t? kemi nj? angazhim m? thelb?sor n? arsim dhe p?rfshirjen e grave dhe t? rinjve n? t? gjitha fushat q? p?rmenda m? sip?r kur fola p?r kapitalin njer?zor. Duke rrezikuar t? jem p?rs?rit?s, jam i bindur se investimi n? kapitalin njer?zor ?sht? investimi m? i r?nd?sish?m q? mund t? b?j? Shqip?ria. U detyrohemi p?r k?t? t? rinjve, grave dhe gjith? atyre q? nuk kan? mund?sit? e duhura p?r t? p?rdorur talentet dhe aft?sit? e tyre. Duhet t? heqim pengesat dhe krijojme themelet p?r nj? jet? t? sh?ndetshme, produktive dhe t? p?lqyeshme, k?tu, n? Shqip?ri. Zgjidhjet jan? shum? m? pak komplekse nga ?¡¯duken. Do t? sugjeroja q? ta b?jm? 2024 nj? vit kur t? gjith? bashk? t? nd?rmarrim veprime t? r?nd?sishme p?r t? forcuar dhe mir?p?rdorur kapitalin njer?zor t? Shqip?ris?.
__________________________________
[1] Programi i OECD p?r Vler?simin Nd?rkomb?tar t? Student?ve (PISA) mat aft?sin? e 15-vje?ar?ve p?r t? p?rdorur njohurit? dhe aft?sit? e tyre t? leximit, matematik?s dhe shkenc?s p?r t? p?rballuar sfidat e jet?s reale.
[2] Kjo analiz? tregoi se grat? n? Shqip?ri mesatarisht shpenzojn? m? shum? se 5 or? ?do dit? p?r detyrat e sht?pis? dhe t? kujdesit (nd?rsa burrat shpenzojn? rreth 50 minuta) dhe, p?r rrjedhoj?, mesatarisht grat? mund t'i kushtojn? vet?m rreth 1 or? e 57 minuta n? dit? pun?ve me pages?
