ľ¹ÏÓ°Ôº

Skip to Main Navigation
Results Briefs 12 prill 2022

Infrastruktura digjitale p?rforcon rezilienc?n dhe p?rmir?son jet?n n? Kosov?n rurale

Image

Projekti p?r Ekonomin? Digjitale t? Kosov?s (KODE) p?rmir?soi qasjen n? sh?rbime brezgjer? me cil?si m? t? mir? p?r popullsin? rurale.

Fotot: Sara Ibrahimi / KODE


Me mb?shtetjen e Bank?s Bot?rore, Kosova tani ka numrin m? t? madh n? Evrop? t? abonimeve p?r internet me shpejt?si t? lart? p?r amvis?ri, dhe me dep?rtim t? internetit prej 135 p?r qind, ia kalon vendeve kryesuese t? BE-s?. Programi i vendit p?r sistemin brezgjer? rural, i zbatuar mir? dhe n? koh?n e duhur, shfryt?zoi kapitalin privat dhe siguroi lidhje jetike digjitale me lokacionet e larg?ta ku nevoja ishte m? e madhe - shkolla, qendra sh?ndet?sore dhe sht?pi.

Sfida

Vet?m pak vite m? par?, n? vitin 2018, popullsia rurale e Kosov?s nuk kishte qasje t? barabart? n? mund?sit? sociale dhe ekonomike online. Shkollat dhe qendrat e larg?ta sh?ndet?sore mb?shteteshin n? lidhje t? dob?ta n? internet ose kishin mbetur t? palidhura. Duke mos pasur mund?si p?r pun? dhe studime online, rreth 200 fshatra pa lidhje me internetin, si Makreshi, Stanishori dhe Guska, po humbisnin familje t? reja q? shkonin t? jetonin n? qytete. Terreni malor dhe dend?sia e ul?t e popullsis? n?nkuptonin se operator?t nuk ishin n? gjendje t? siguronin lidhje t? mir? n? baza komerciale. P?r m? tep?r, besimi i ul?t tek institucionet ishte penges? q? sektori privat dhe ai publik t? punonin s? bashku n? m?nyr? efektive p?r ta mbyllur k?t? hendek. N? vitin 2019, Kosova ishte nj? nga dy vendet e fundit evropiane pa Rrjetin Komb?tar t? Hulumtimit dhe Edukimit (RRKHE), nj? organizat? e specializuar e dedikuar p?r t? mb?shtetur nevojat e komuniteteve t? hulumtimit dhe edukimit brenda nj? vendi.

Qasja

Projekti p?r , i cili filloi n? vitin 2018, p?rmir?soi qasjen n? sh?rbime brezgjer? me cil?si m? t? mir? dhe me  shpejt?si t? -lart? n? zonat e projektit, duke hapur burime online t? njohurive, sh?rbime dhe tregje pune p?r qytetar?t, si dhe institucionet publike dhe akademike.

Duke u mb?shtetur n? vitet e bashk?punimit me Kosov?n, Banka Bot?rore i p?rdori njohurit? dhe financimin e saj p?r t? mb?shtetur reformat transformuese sektoriale. Kjo p?rfshinte mund?simin e p?rdorimit t? infrastruktur?s me fibra t? Operatorit t? Sistemit, Transmisionit dhe Tregut t? Kosov?s (KOSTT), dhe mb?shtetjen e dizajnimit t? pilot?ve inovativ? t? sistemit brezgjer?, t? cil?t favorizuan konkurrenc?n e hapur, duke siguruar p?rzgjedhjen e operator?ve t? internetit q? ofrojn? ?mimin m? t? ul?t dhe k?rkojn? financim m? t? ul?t q? p?rputhet me fondet e qeveris?. Banka Bot?rore p?rdori gjithashtu fuqin? e saj t? mbledhjes p?r t? nd?rtuar besimin mes pal?ve publike dhe private.


"Fshatar?t e izoluar q? ishin t? infektuar me COVID-19 ishin t? shqet?suar p?r sh?ndetin e tyre dhe na kontaktonin p?rmes Viber (nj? aplikacion p?r mesazhe) ose ?do aplikacioni tjet?r t? komunikimit t? menj?hersh?m, p?r t? na treguar simptomat e tyre dhe p?r t? pyetur n?se gjendja e tyre sh?ndet?sore po p?rkeq?sohej. Un? dhe nj? mjek u jemi p?rgjigjur shum? mesazheve. Gjithashtu, si banore e k?tij fshati mund t? them se pa internet ishim si t? izoluar nga bota."
Melihate Asllani, Nurse, Gusk? Village
Melihate Asllani
Infermiere, Fshati Gusk?

Rezultatet

  • Deri n? vitin 2021, mesatarisht 80 p?r qind e familjeve n? 163 fshatra t? mbuluar nga projekti u abonuan n? sh?rbimet e sistemit brezgjer? me ?mime t? ngjashme me ato n? Prishtin? dhe qytete t? tjera m? t? m?dha kosovare.  ¡ª .
  • Deri n? vitin 2022, 76 shkolla dhe 27 institucione sh?ndet?sore n? lokacione t? larg?ta u lidh?n me lidhje me shpejt?si ultra t? lart?.
  • Kapitali privat q? u mobilizua siguroi 30 p?r qind t? financimit (3.4 milion? euro) p?r infrastruktur?n e nd?rtuar n? zonat e thella t? Kosov?s. Dizajni pro konkurrenc?s i projektit mund?soi zbatimin efikas, duke kursyer rreth 40 p?r qind t? fondeve publike t? destinuara p?r infrastruktur?. Deri n? vitin 2021, nga projekti p?rfituan 20 operator? interneti, shumica e t? cil?ve ishin nd?rmarrje t? vogla dhe t? mesme lokale (NVM) q? i forcuan bizneset e tyre.
  • N? vitin 2019, Kosova n?nshkroi nj? Memorandum Mir?kuptimi me institucionet komb?tare t? arsimit t? lart? dhe themeloi RRKHE-n? e Kosov?s (RRKHEK), duke e lidhur Kosov?n p?r her? t? par? me rrjetin mbar? evropian t? universiteteve, G?ANT. P?r pasoj?, universitetet kosovare tani jan? n? gjendje t? nd?rmarrin shk?mbim njohurish dhe bashk?punim n? hulumtime.

"T? nx?nit nga distanca ishte sfid? p?r mua, por ndihem shum? me fat q? kishim lidhjen e internetit n? sht?pi q? m? lejoi t? merrja p?rdit?simet e m?simeve. M?simdh?n?si im m? ndihmoi t? m?soja si ta p?rdorja platform?n online p?r t? ndjekur m?simet dhe p?r t¡¯i dor?zuar detyrat e sht?pis?."
Petra Kosumanovi?, Primary school student, age 14, Makresh Village
Petra Kosumanovi?
Nx?n?se e shkoll?s fillore, 14 vje?, fshati Makresh

Kontributi i Grupit t? Bank?s

Projekti KODE mb?shtetet nga nj? kredi e Asociacionit Nd?rkomb?tar p?r Zhvillim (IDA) prej 20.7 milion? eurosh.

Partner?t

Ministria e Zhvillimit Ekonomik ?sht? organi zbatues q? ofron drejtim strategjik dhe mbik?qyrje teknike t? gjith? projektit KODE. Partner?t e projektit p?rfshijn? Universitetin e Prizrenit, G?ANT dhe Autoritetin Rregullator p?r Komunikimet Elektronike dhe Postare t? Kosov?s.


"Nx?n?sit tan? jan? kryesisht nga fshatrat Gusk? dhe Dev?. Ne kemi vazhduar me shkollimin online gjat? mbylljes, fal? lidhjes s? internetit q? u vendos muaj m? par? n? k?to fshatra."
Image
Uk? Kuka
Drejtori i shkoll?s, fshati Gusk?

Rruga p?rpara

Suksesi i programit t? sistemit brezgjer? rural n? Kosov? e ka kthyer n? model p?r projekte t? ngjashme t? Bank?s Bot?rore n? pjes? t? tjera t? bot?s. N? maj t? vitit 2022, Kosova do t? p?ruroj? qendr?n hibride t? komputimit cloud t? RRKHEK-s? p?r t? ofruar sh?rbime inovative (p.sh., Inteligjenca Artificiale, t? nx?nit e makin?s) p?r universitetet kosovare. Pilot?t e sh?rbimit t? RRKHEK-s? jan? planifikuar me Universitetin e Prizrenit. Programi i Rinis? Online dhe Rritjes (YOU) trajnon 2000 t? rinj p?r shkatht?si t? avancuara digjitale p?r t? cilat k?rkesa ?sht? e lart?, si dhe mb?shtet pun?simin e tyre. Programi YOU mb?shtetet n? pilot?t e suksessh?m t? projektit Grat? n? Pun? Online (WOW). Trajnimet e para YOU kan? t?rhequr interes t? madh mes t? rinjve, me 2500 kandidat? t? regjistruar n? vet?m nj? jav?.


"Ne kemi avancuar n? shtrirjen e rrjetit t? fibrave optike n? zon?n ton?, teknologji e cila nuk ishte instaluar m? par? nga kompania jon?. Kemi nj? rritje t? ndjeshme si kompani, ?ka ?sht? reflektuar n? rritjen e numrit t? t? pun?suarve si dhe n? k?naq?sin? e klient?ve."
Bajram Hyseni, CEO at ISP Giga Group, Gjilan City
Bajram Hyseni
Kryeshef Ekzekutiv i ISP Giga Group, Qyteti i Gjilanit