ľ¹ÏÓ°Ôº

K¨¹resel De?er Zincirleri k¨¹resel ekonomik yap?n?n temel bir par?as? haline gelmi?tir ve ¨¹lkelerin d?? talebe eri?im sa?lamalar? ve i?letmeler aras? verimlilik art??lar? yoluyla geli?melerine y?nelik f?rsatlar sunmaktad?r.

°Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð 2000¡¯li y?llarda ger?ekle?tirilen ekonomik reformlar?n do?rudan yabanc? yat?r?mlar?n (DYY) yolunu a?mas?, k¨¹resel de?er zincirlerinin (KDZ) geni?lemesi ve verimlili?in artmas? ile birlikte 2000¡¯li y?llarda ola?an¨¹st¨¹ bir b¨¹y¨¹me performans? kaydetmi?tir.   

2001 ile 2017 y?llar? aras?nda, °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯de ki?i ba??na d¨¹?en gelir reel bazda iki kat?na, cari dolar baz?nda ise ¨¹? kat?na ??km??t?r.  °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð 2000¡¯li y?llar?n ba?lar?nda alt orta gelirli (AOG) ¨¹lke s?n?f?nda iken, 2014 itibariyle neredeyse ¨¹st gelirli ¨¹lke stat¨¹s¨¹ne ula?acak bir d?n¨¹?¨¹m ya?am??t?r.

Bu b¨¹y¨¹me deneyiminde, artan do?rudan yabanc? yat?r?mlar?n ve ihracat?n yan? s?ra k¨¹resel de?er zincirleri ile entegrasyon da kilit bir rol oynam??t?r. OECD verileri s?z konusu d?nemde ihracat?n sadece art?? kaydetmedi?ini, ayn? zamanda k¨¹resel de?er zincirlerinin giderek daha b¨¹y¨¹k bir par?as?n? olu?turdu?unu g?stermi?tir.

Temel Bulgular:

• K¨¹resel de?er zincirlerine kat?l?mdaki art??,  ihracattan elde edilen katma de?erdeki art??la paralel bir ?ekilde ilerlemi?tir. Ancak °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯nin k¨¹resel de?er zincirlerine kat?l?m? nispeten d¨¹?¨¹k d¨¹zeyde kalm??t?r, ¨¹r¨¹nlerinin sofistikasyon d¨¹zeyi d¨¹?¨¹kt¨¹r ve yenilik?ilik kazan?mlar? s?n?rl?d?r.
• °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯deki KDZ ihracat??lar? olduk?a verimli ve b¨¹y¨¹k i?verenlerdir; her biri ortalama yerli ?irketlere g?re d?rt kat daha fazla i??i ?al??t?rmaktad?r ve iki kat daha verimlidir. Yerli k¨¹resel de?er zincirleri geni?lemi?tir ancak verimlilik art??lar? sa?lamak i?in KDZ tedarik?ilerinin elde edebilece?i daha fazla ba?ar? bulunmaktad?r.
• °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð ihracat ve KDZ i?in y¨¹ksek bir potansiyele sahiptir. ?hracat miktar? b¨¹y¨¹k olsa da,  halen potansiyelin y¨¹zde 50 alt?ndad?r ve y¨¹ksek teknoloji ¨¹r¨¹nleri ve KDZ'ler ?zellikle umut vericidir.
• KDZ art???n? kolayla?t?rmak i?in, °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð'nin k¨¹resel olarak piyasa eri?imini iyile?tirmesi ve ?zellikle hizmet ticaretinin ?n¨¹ndeki engelleri azaltarak AB gibi b¨¹y¨¹k ortaklarla ekonomik entegrasyonu derinle?tirmesi gerekmektedir.
• Genellikle KDZ ba?lant?l? do?rudan yabanc? yat?r?mlar?n sonucunda ortaya ??kan lider ?irketler, KDZ kat?l?m?n? ve verimlili?i art?ran ?irket ili?kilerini art?rmada kilit rol oynarlar. Ancak DYY, bu etkileri yayg?nla?t?rmak i?in gereken seviyelerin ?ok alt?ndad?r.
• Ekonomik ve reg¨¹latif istikrar?n sa?lamla?t?r?lmas? ve i?letmelere y?nelik kararl? ve isti?areye dayal? bir yakla??m, do?rudan yabanc? yat?r?mlar? ve di?er KDZ ba?lant?l? yat?r?mlar? artt?rabilir ve k¨¹resel de?er zincirlerini geli?tirici etkileri yayg?nla?t?rabilir.
• K¨¹resel de?er zincirleri yurt i?ine de uzan?rlar ve daha fazla istihdam yaratarak yerli ?irketlerin verimlili?ini y¨¹kseltirler. Ancak piyasa aksakl?klar? ve insan sermayesindeki eksiklikler ?irketlerin KDZ¡¯lere kat?lma yeteneklerini k?s?tlar.
• Bu hususta kamu politikalar? yard?mc? olabilir ¨C piyasa bilgilerinin sa?lanmas?, ?irket yeteneklerinin geli?tirilmesine destek sa?lanmas?, i?g¨¹c¨¹n¨¹n geli?tirilmesi ve finansmana eri?im ?er?evelerinin iyile?tirilmesi. Ancak ithalat engelleri, yerlile?tirme ?abalar? ve te?vikler gibi piyasa bozucu ?nlemler, °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯nin de?er zincirinde y¨¹kseldi?i bir s¨¹re?te daha az etkili ?nlemlerdir ve bunlar b¨¹y¨¹meye zarar verici sonu?lar bile do?urabilirler.
• Giderek artan say?daki co?rafi b?lgede, k¨¹resel de?er zincirlerinin b¨¹y¨¹mesi ile istihdam sonu?lar?n?n iyile?mesi aras?nda bir ili?ki bulunmu?tur. Ancak faaliyet halen b¨¹y¨¹k merkezlerde yo?unla?maktad?r ve kad?nlar yetersiz temsil edilmektedir; bunlar potansiyelin tam olarak kullan?lmas?n? engellemektedir.
• °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯nin KDZ¡¯lerinden baz?lar? b¨¹y¨¹k bir karbon ayak izine sahiptir ve bu durum ?evresel ve ekonomik riskler olu?turmaktad?r.
• Daha az geli?mi? co?rafi b?lgelerde ekonomik altyap?n?n ve i?g¨¹c¨¹ becerilerinin iyile?tirilmesi, kad?n istihdam?n?n ?n¨¹ndeki k?s?tlar?n ortadan kald?r?lmas? ve ye?il d?n¨¹?¨¹m¨¹n desteklenmesi, KDZ¡¯lerin sosyal faydalar?n? daha da artt?racakt?r.