WASHINGTON, 25 Eyl¨¹l 2018 ¨C D¨¹nya Bankas? taraf?ndan yap?lan yeni bir ?al??maya g?re, Avrupa ve Orta Asya ¨¹lkelerinde gruplar aras?nda artan e?itsizliklerin ortadan kald?r?labilmesi ve ?al??anlar?n artan belirsizliklere kar?? cevap verebilmelerine yard?mc? olabilmek i?in ?al??ma, vergi ve sosyal refah politikalar?n?n 21¡¯inci y¨¹zy?l seviyesine getirilmesi gerekiyor.
ba?l?kl? rapor her zamankinden daha esnek bir ekonomide yeni ekonomik f?rsatlardan yararlananlar ile arka planda kalanlar aras?ndaki giderek b¨¹y¨¹yen u?urumun kapat?labilmesi i?in politikalar?n temel bir ?ekilde yeniden de?erlendirilmesi gerekiyor.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya b?lgesinden sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Cyril Muller konu ile ilgili olarak ?unlar? belirtti: ¡°Avrupa ve Orta Asya B?lgesindeki ekonomiler sosyal refah kurumlar? ve programlar? konusunda engin bir deneyime sahip olmalar?na ra?men, bunlar ge?mi?te farkl? bir ekonomik ortam i?in tasarlanm??t?r ve art?k vatanda?lara ge?mi?tekiler ile ayn? faydalar? sa?lamamaktad?rlar. Uzun s¨¹reli ¨¹cretli istihdam art?k ?zellikle gen?ler i?in olmak ¨¹zere bir norm olu?turmamaktad?r ve b¨¹y¨¹menin faydalar?n?n ve f?rsatlar?n daha e?it bir ?ekilde payla??lmas?n? sa?lamam?z gerekmektedir.¡±
Avrupa ve Orta Asya k¨¹resel olarak kar??la?t?r?ld???nda e?itli?in en fazla oldu?u ¨¹lkelerden birisi olmas?na ra?men, ?o?u vatanda? halen yukar? do?ru hareketlilik ya?ayamamakta, e?itsizlik kapan?nda tak?l? kalm?? hissetmekte ve bir ?nceki nesle g?re daha k?r?lgan oldu?unu d¨¹?¨¹nmektedir. Ayr?ca, azalan finansal g¨¹venlik ve istihdam g¨¹venli?i orta s?n?f?n daha b¨¹y¨¹k bir b?l¨¹m¨¹n¨¹n yoksullu?a d¨¹?me riski ya?ad??? anlam?na gelmektedir ¨C t¨¹m bunlar kurumlar aras?nda g¨¹venin azalmas?na, kutupla?man?n artmas?na ve toplumda pop¨¹lizmin y¨¹kselmesine yol a?m??t?r.
T¨¹rkiye¡¯de, meslek yap?s?ndaki de?i?imler Bat? Avrupa¡¯da g?zlenenlerden farkl? olmu?tur. En b¨¹y¨¹k kazanan meslek grubu, 2002 y?l?nda ¨¹cretli istihdam?n y¨¹zde 22¡¯sini olu?tururken 2013 y?l?nda y¨¹zde 36¡¯ya y¨¹kselen rutin olmayan bedensel g?rev yo?un meslekler olmu?tur - tipik olarak d¨¹?¨¹k vas?fl? bireylerin istihdam?. Rutin olmayan bili?sel g?rev yo?un mesleklerin - tipik olarak y¨¹ksek vas?fl? bireylerin istihdam? - ¨¹cretli istihdam i?erisindeki pay? da artm??, ancak ayn? d?nemdeki bu art?? sadece y¨¹zde 23,4¡¯ten y¨¹zde 24,3¡¯e ger?ekle?mi?tir.
?cretsiz aile i?i veya serbest meslek faaliyeti azal?rken ¨¹cretli istihdamda ya?anan art??, rutin olmayan bedensel g?rev yo?un mesleklerin rutin olmayan bili?sel g?rev yo?un meslekler kar??s?ndaki daha iyi performans?n? k?smen a??klayabilir. Bu de?i?imler T¨¹rkiye¡¯nin ¨¹cret e?itsizli?inde Bat? Avrupa¡¯da g?r¨¹lene benzer bir art?? ya?amas?n? engellemi?tir: 2002 ile 2013 y?llar? aras?nda T¨¹rkiye¡¯de daha d¨¹?¨¹k ¨¹cret alanlar?n i?g¨¹c¨¹ piyasas? gelirleri ortanca grubun i?g¨¹c¨¹ piyasas? gelirlerine g?re yakla??k 40 puan daha fazla artm??t?r.
Rapor T¨¹rkiye¡¯de 2000¡¯li y?llar?n ba?lar?nda y¨¹ksek ??retim ya??na gelen nesil i?in y¨¹ksek ??retime eri?imde bireysel do?um ko?ullar?n?n daha ?nceki d?nemlerde e?itime ba?layan nesle g?re daha ?nemli belirleyici olduklar?n? ortaya koymaktad?r. Ayr?ca, rapora g?re, T¨¹rkiye¡¯de mekansal farkl?l?klar da ?nemlidir: PISA 2015 test puanlar?nda kentsel ve k?rsal b??eler aras?ndaki ortalama fark bir okul y?l?ndan fazla bir farka e?de?erdir.
Rapor bu zorluklar?n a??labilmesi i?in ¨¹? politika ilkesi ?nermektedir: istihdam t¨¹rleri ne olursa olsun t¨¹m ?al??anlar?n e?it bir ?ekilde korunaca?? bir yap?ya ge?ilmesi; sosyal yard?mlar?n, sosyal sigortan?n ve temel kalitedeki hizmetlerin sunulmas?nda evrenselli?in sa?lanmas?; ve i?g¨¹c¨¹ vergilendirmesini sermaye vergilendirmesi ile tamamlayan geni? bir vergi taban?nda kademeli vergilendirmenin desteklenmesi.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ba? Ekonomisti ve raporun e? yazarlar?ndan olan Maurizio Bussolo raporla ilgili olarak ?unlar? belirtti: ¡°?nsanlara refah durumlar?n? sordu?umuzda e?itsizli?in ve g¨¹vensizli?in artt??? y?n¨¹ndeki endi?elerini duyuyoruz. Bu rapor, son birka? on y?ll?k d?nemde gelir da??l?m?ndaki e?itsizlikleri analiz ederek bu endi?elerin sebeplerini ara?t?rmaktad?r. ??z¨¹m¨¹n k¨¹reselle?meyi veya teknolojiyi durdurmaya ?al??mak olmad???na inan?yoruz. Bunun yerine, b?lgenin ge?ti?imiz ony?llarda edindi?i ekonomik kazan?mlar? korumak ve artt?rmak i?in, risklerin ve f?rsatlar?n daha adil bir ?ekilde payla??ld??? yeni bir sosyal s?zle?meye ihtiya? duyulmaktad?r.¡±
Rapor gruplar aras?nda sosyal uyumu erozyona u?ratan d?rt t¨¹r gerilim tespit etmektedir: gen? ve ya?l? nesiller aras?ndaki e?itsizlikler; farkl? mesleklerde ?al??an i??ileri aras?ndaki e?itsizlikler; f?rsatlara eri?imde co?rafi e?itsizlikler; bireysel ?aba veya yeteneklerden ziyade cinsiyete, etnik k?kene, ge?mi?e ve di?er fakt?rlere dayal? e?itsizlikler.
Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki ¨¹lkelerin bir?ok bak?mdan farkl?l?k g?sterdi?i kabul edildi?inde, bu rapor t¨¹m ?al??anlar?n korunmas?, sosyal hizmetlerin iyile?tirilmesi ve vergi sistemlerinin daha adil hale getirilmesi yoluyla gerilimlerin azalt?lmas?na y?nelik politikalar? ?n plana ??karmaktad?r.
