ľ¹ÏÓ°Ôº

Gaziantep¡¯in h?zl? b¨¹y¨¹mesi ?ehirdeki arazi ve ?evre  ¨¹zerinde ciddi bir bask? olu?turmu?tur. ?n¨¹m¨¹zdeki 20 y?l i?inde ?ehrin n¨¹fusunun tahmini 3 milyona ula?aca?? g?z ?n¨¹ne al?nd???nda,  belediye planlamac?lar?n?n ?n¨¹ndeki en zorlu g?rev, mevcut ve yeni altyap?lar?n ?ehirdeki bu m¨¹thi? b¨¹y¨¹meyi kald?rmas?n? sa?lamak olacakt?r.

Son y?llarda Gaziantep B¨¹y¨¹k?ehir Belediyesi (GBB) enerji verimlili?i zorluklar? ile ba? edebilmek i?in baz? ad?mlar atm??t?r ve b?ylelikle 2011 y?l?nda ?ehir Enerjisi H?zl?  De?erlendirme Arac?n?n (TRACE) ilk k¨¹resel pilot uygulamalar?ndan birinin do?al uygulama alanlar?ndan birisi olmu?tur.

TRACE, ?ehir planlamac?lar?na enerji verimlili?i m¨¹dahalelerini hedeflemeleri ve  ?nceliklendirmleri i?in yard?m etmenin bir yolu olarak 2010 y?l?nda D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Enerji Sekt?r¨¹ Y?netim Yard?m Program? (ESMAP) taraf?ndan geli?tirilmi?tir. Gaziantep¡¯teki TRACE uygulamas?, ?ehri T¨¹rkiye¡¯nin iddial? ¡°ye?il b¨¹y¨¹me¡± g¨¹ndeminin en ¨¹st s?ras?na yerle?tirmi? ve D¨¹nya Bankas?¡¯n?n T¨¹rkiye ile olan 4,4 milyar ABD$ b¨¹y¨¹kl¨¹?¨¹ndeki 2012-2015 ?lke ??birli?i Stratejisi kapsam?nda bir S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir ?ehirler Program? olu?turulmas? i?in do?rudan bilgi girdisi sa?lam??t?r.

D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya (ECA) S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir Kalk?nma B?l¨¹m¨¹nde Sekt?r Lideri olarak g?rev yapmakta olan  Stephen Karam, TRACE arac?n?n enerji verimlili?i iyile?tirmelerinin en iyi ?ekilde nas?l tespit edilip uygulanabilece?i hakk?nda GBB planlamac?lar? ile yap?lan diyalog i?in m¨¹kemmel bir giri? noktas? sundu?unu s?yl¨¹yor.

TRACE alt? belediye sekt?r¨¹nde enerji verimlili?ini inceliyor¡ªula?t?rma, binalar, su, sokak ayd?nlatmas?, kat? at?k, ve elektrik/?s?tma¡ª ve genellikle ¨¹? ayl?k bir s¨¹rede uygulan?yor. Uzmanlar verileri topluyor, yerinde de?erlendirmeler yap?yor, yerel karar vericiler ile g?r¨¹?¨¹yor ve enerji verimlili?inin iyile?tirilmesine y?nelik  m¨¹dahalelerin ?nerildi?i kapsaml? bir rapor haz?rl?yor.

Gaziantep¡¯teki TRACE uygulamas?, Belediye Hizmetleri Projesi yoluyla T¨¹rkiye¡¯nin ?ehirlerindeki ?evre sekt?r¨¹ yat?r?mlar?n?n finansman? konusunda 2003 y?l?ndan bu yana D¨¹nya Bankas? ile birlikte ?al??an ?ller Bankas?  ve GBB ile ortakla?a haz?rlanm??t?r.

TRACE pilot uygulamas?n?n ger?ekle?tirilmesi i?in, D¨¹nya Bankas? ve ?ller Bankas? personeli ile GBB planlamac?lar? ?ehrin kilit belediye sekt?rlerinin bir analizinin yap?lmas? i?in ?ehir geneline yay?larak hummal? bir ?al??ma yapm??t?r. Nihai TRACE ?al??mas?nda ki?i ba??na elektrik t¨¹ketiminin y¨¹ksek oldu?u, ?ehir genelindeki su t¨¹ketiminin y¨¹ksek oldu?u ve belediyenin kulland??? su pompalar?n?n elektrik t¨¹ketiminin orant?s?z bi?imde y¨¹ksek oldu?u tespit edilmi?tir. Ayr?ca, motorlu ara? sahipli?inin ve kullan?m?n?n y¨¹ksek oldu?u ve daha da y¨¹kselmekte oldu?u, ?ehir genelinde sokak ayd?nlatmas? i?in elektrik t¨¹ketiminin y¨¹ksek oldu?u ve belediye binalar?nda elektrik t¨¹ketiminin ?ok y¨¹ksek oldu?u tespit edilmi?tir.

?te yandan, TRACE ?al??mas? di?er sekt?rlerde Gaziantep¡¯in enerji verimlili?i performans?n?n g¨¹?l¨¹ oldu?unu ortaya koymu?tur. ?ehrin at?k su ar?tma sistemi hem verimli bir ?ekilde ?al???yor hem de ?e?itli yeniliklerden yararlan?yor ¨Car?tma ?amurundaki metan gaz?ndan kojenerasyon yoluyla ?s? ve elektrik ¨¹retimi gibi¡ª ve bunlar tesisin  enerji maliyetlerini neredeyse s?f?rl?yor. Benzer ?ekilde, ?ehrin kat? at?k y?netim sistemi de yenilik?i ve genel anlamda etkilidir.  G¨¹ne? enerjili su ?s?t?c?lar?n?n yayg?n kullan?m? t¨¹keticilerin para tasarrufu yapmalar?na yard?mc? oluyor.

Nihai TRACE de?erlendirmesinde Gaziantep¡¯in su, kentsel ula??m ve sokak ayd?nlatmas? sekt?rlerinin bundan sonra yap?lacak ara?t?rmalar i?in ?ncelikli sekt?rler oldu?u sonucuna var?lm?? ve ciddi enerji tasarrufunun m¨¹mk¨¹n oldu?u be? alan ?ncelik s?ras?na g?re tespit edilmi?tir:

1. ??me Suyu | Gaziantep¡¯in su sistemi 300.000 ki?ilik bir n¨¹fusa g?re tasarlanm??t?r ve ?u anda 1,3 milyondan fazla ki?iye hizmet vermektedir. 2010 y?l?nda, Gaziantep¡¯te ¨¹retilen i?me suyunun yakla??k y¨¹zde 40¡¯? teknik ka?aklar yoluyla sistemde kaybedilmi?tir. TRACE ?al??mas?nda, su sisteminde bir dizi yenilikten yararlan?lmas?na ra?men,  mevcut teknolojinin enerji performans?n?n iyile?tirilmesinden ve daha kapsaml? bir ka?ak tespit program? yoluyla su kay?plar?n?n azalt?lmas?ndan olu?an iki ayakl? bir yakla??m?n y?ll?k neredeyse 14 milyon ABD$ tutar?nda bir enerji tasarrufu sa?layabilece?i tespit edilmi?tir.

2. Toplu Ula??m | TRACE ?al??mas?, Gaziantep¡¯in toplu ta??ma a??n?n performans?n?n ¨Cdolay?s?yla enerji verimlili?inin- iyile?tirilmesine y?nelik ?ok ?e?itli ?nlemler tespit edilmi?tir. ?ehrin hafif rayl? sisteminin geni?letilmesi, otob¨¹s a??n?n geni?letilmesi ve otob¨¹s filosu bak?m programlar?n?n uygulanmas? gibi ad?mlar yoluyla toplu ula??m sekt?r¨¹nde y?ll?k 12 milyon ABD$¡¯n?n ¨¹zerinde enerji tasarrufu sa?lanabilir.

3. ?zel Ara?lar | Yollardaki ?zel ara?lar?n say?s?n?n azalt?lmas? emisyonlar? d¨¹?¨¹rebilir ve hava kalitesini iyile?tirebilir. TRACE ?al??mas?, trafik ak???n?n optimizasyonu yoluyla ?zel ara?lar?n trafikte ge?irdikleri s¨¹renin azalt?laca??n?  ve b?ylelikle yak?t t¨¹ketiminin ve kirlili?in de azalt?labilece?ini ortaya koymu?tur. Trafik modellerinin optimizasyonu ayn? zamanda toplu ula??m? daha verimli hale getirecek ve halihaz?rda i?e araba ile gidip gelenler i?in toplu ula??m? daha cazip k?lacakt?r. TRACE ?al??mas?nda yollardaki ara?lar?n say?s?n?n ?nemli ?l?¨¹de azalt?lmas? yoluyla Gaziantep¡¯in y?ll?k neredeyse 11 milyon ABD$¡¯l?k bir tasarruf sa?layabilece?i tespit edilmi?tir.

4. Belediye Binalar? | Binalar bir ?ehirdeki en b¨¹y¨¹k enerji t¨¹keticileri aras?ndad?r ve Gaziantep¡¯te  t¨¹ketilen toplam elektrik i?inde yakla??k y¨¹zde 20¡¯lik bir paya sahiptir. ?ehirdeki di?er binalar i?in iyi bir ?rnek olu?turmak i?in, TRACE yerel yetkililere kendi ofisleri i?in bir denetim ve g¨¹?lendirme program? geli?tirmelerini tavsiye etmi?tir. Binalar i?in enerji verimlili?i k?lavuzlar?n?n uygulamaya konulmas? ve yenilik?i finansmandan yararlan?lmas? ¡ªkamu b¨¹t?esine en az y¨¹k getiren enerji hizmet ?irketi (ESCO) d¨¹zenlemeleri gibi¡ª yoluyla  GBB¡¯nin y?ll?k yakla??k 7,5 milyon ABD$ tutar?nda enerji tasarrufu sa?layabilece?i tespit edilmi?tir.

5. Sokak Ayd?nlatmas? | Gaziantep¡¯teki sokak ayd?nlatma sisteminin iki ?nemli sorunu bulunuyor: bir?ok sokak ya yetersiz ayd?nlat?l?yor ya da hi? ayd?nlat?lm?yor ve sistemin enerji yo?unlu?u olduk?a y¨¹ksek. Daha iyi bir ayd?nlatma i?in ?ebekenin geni?letilmesi enerji faturalar?n? y¨¹kseltecek olmakla birlikte,  TRACE bu ekstra maliyetleri dengeleyecek bir dizi iyile?tirme tespit etmi?tir. Bunlar aras?nda ampul verimlili?ini ve ?mr¨¹n¨¹ ?nemli ?l?¨¹de artt?ran yeni teknolojiler ile bir alan?n spesifik ihtiya?lar?na g?re tasarlanan stratejik zamanlay?c?lar?n ve ayd?nl?k seviyesi ayarlar?n?n kullan?ld??? bir program yer al?yor. Gaziantep¡¯in Sokak Ayd?nlatma Sisteminde yap?lacak iyile?tirmelerin sa?layaca?? toplam tasarruf potansiyel olarak y?ll?k yakla??k 6 milyon ABD$¡¯n? bulabilir.

GBB Genel Sekreteri Fuat ?z??rekci, ilk TRACE pilot uygulamalar?ndan birisi kapsam?ndaki deneyimini ¡°performans?m?z? di?er ?ehirler ile kar??la?t?rarak ?ncelikli alanlar? tespit etmemize yard?mc? olan m¨¹kemmel bir ??renme f?rsat?¡± olarak a??kl?yor. Gaziantep¡¯teki TRACE uygulamas?, D¨¹nya Bankas? ile T¨¹rkiye H¨¹k¨¹meti aras?nda haz?rlanmakta olan  D¨¹nya Bankas? finansmanl? S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir ?ehirler Projesi (S?P) kapsam?nda sekiz ?ehirde daha TRACE¡¯in kullan?m?n?n yolunu a?m??t?r. S?P kat?l?mc? b¨¹y¨¹k?ehir belediyelerinin uzun vadeli altyap? yat?r?mlar?n? ?evresel, sosyal ve finansal ba?lang?? d¨¹zeyi verilerine ve belirlenen performans hedeflerine dayal? olarak planlamalar?na yard?mc? olacakt?r. Ba?ar?l? bir ?ekilde uygulanan Gaziantep pilot projesine kat?l?m? sonras?nda, ?ller Bankas? S?P kat?l?mc?lar?na enerji verimlili?i yat?r?m ihtiya?lar?n? ?nceliklendirmelerine yard?mc? olmak i?in TRACE¡¯in kullan?lmas?n? ama?layan yeni bir  Enerji Verimlili?i Teknik Birimi olu?turmu?tur.

Stephen Karam TRACE yoluyla enerji verimlili?i sorunlar?n?n ele al?nmas? sayesinde Gaziantep¡¯in ekonomik a??dan daha rekabet?i hale gelece?ini, b?lgesel bir yenilik?ilik merkezi olaca??n? ve T¨¹rkiye¡¯deki ve ba?ka yerlerdeki ?ehirler i?in en iyi uygulamalar? sunan bir ?rnek olaca??n? s?yl¨¹yor.

TRACE ayn? zamanda S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir Kalk?nma B?l¨¹m¨¹n¨¹n, d¨¹nyadaki enerji yo?unlu?u en y¨¹ksek b?lge olan kapsam?nda T¨¹rkiye d???nda da D¨¹nya Bankas? politika diyaloguna ve finansman?na bilgi girdisi sa?lam??t?r. Makedonya¡¯n?n ?sk¨¹p ?ehrinde, TRACE uygulamas?ndan elde edilen bulgular ulusal Ye?il B¨¹y¨¹me G¨¹ndemine katk?da bulunmu? ve D¨¹nya Bankas?¡¯n?n belediye altyap? yat?r?mlar? i?in bilgi girdisi sa?lam??t?r. G¨¹rcistan¡¯?n Tiflis ?ehrinde,  TRACE uygulamas? G¨¹rcistan Belediye.