WASHINGTON, 7. oktobar 2020. ¨C Rastu?e ekonomije zemalja u razvoju Evrope i centralne Azije do?ivje?e ove godine pad aktivnosti od 4.4 procenta, ?to predstavlja najgoru recesiju od globalne finansijske krize 2008., navodi se u danas objavljenom ekonomskom izvje?taju Svjetske banke za ovaj region.
Oporavak ekonomske aktivnosti o?ekuje se 2021., u rasponu od 1,1 do 3,3 procenta. Ovakava prognoza i dalje je veoma neizvjesna, uz rizik lo?ijeg ishoda.
Brzina oporavka zavisi od trajanja pandemije koronavirusa (COVID-19), raspolo?ivosti i distribucije vakcine kao i razmjera pobolj?anja globalne trgovine i investicija. Kao rezultat, rast u regionu mo?e biti slabiji od o?ekivanog u slu?aju pogor?anja pandemije.
¡°U ovako izazovnim vremenima, zemlje Evrope i centralne Azije moraju da planiraju za period nakon trenutne krize i pripreme se za sna?an post-pandemijski oporavak,¡± ka?e Anna Bjerde, potpredsjednica Svjetske banke za Evropu i centralnu Aziju. ¡°To zna?i ja?anje upravljanja, pobolj?anje investicione klime, kao i ja?anje inovacija i digitalnog razvoja. Zna?ajna i odr?iva ulaganja u kvalitetno obrazovanje i zdravstvenu za?titu bi?e od kriti?ne va?nosti.¡±
O?ekuje se da pandemijom podstaknut pad ekonomske aktivnosti u 2020. pove?a siroma?tvo u svim zemljama regiona. Uz granicu siroma?tva od 3,2 dolara na dan, dodatnih 2,2 miliona ljudi moglo bi da zapadne u siroma?tvo. Uz granicu siroma?tva od 5,5 dolara na dan, koja se obi?no koristi kao definicija za zemlje koje po pravilu pripadaju grupi sa vi?im srednjim dohotkom, ?ak 6 miliona ljudi moglo bi postati siroma?no.
Pandemija je negativno uticala i na obrazovanje i zdravstvo u regionu. Virus je ve? usmrtio hiljade ljudi, a neki od onih koji su se oporavili ima?e dugotrajne zdravstvene posljedice. Zatvaranje ?kola mo?e dovesti do smanjenja ishoda u?enja ekvivalentnog propu?tenoj tre?ini jedne godine ?kolovanja, a to ?e vjerovatno pove?ati nejednakosti, jer su disproporcionalno vi?e pogo?eni u?enici koji ?ive u nepovoljnijim uslovima.
Zaklju?ak posebne analize u izvje?taju je da klju? sna?nog oporavka u regionu le?i u pobolj?anju pristupa i kvalitetnom tercijarnom obrazovanju kao i smanjenju zdravstvenih riziko-faktora za odrasle. I dok zemlje u regionu pru?aju relativno dobro osnovno obrazovanje i zdravstvene usluge, prema Indeksu ljudskog kapitala Svjetske banke, treba se vi?e u?initi da bi pojedinci i zemlje imali uspjeha u budu?nosti.
¡°Puko pre?ivljavanje je nedovoljno, kao ?to je nedovoljno zavr?iti samo osnovno obrazovanje. Odrasli treba da ostanu zdravi, aktivni i produktivni za cijeli ?ivot,¡± ka?e Asli Demirg¨¹?-Kunt, glavna ekonomistkinja Svjetske banke za Evropu i centralnu Aziju. ¡°Posebno je va?no smanjiti zdravstvene rizike od gojaznosti, pu?enja i prekomjernog konzumiranja alkohola koji mogu da ugroze aktivno i produktivno starenje, dok institucije vi?eg obrazovanja treba da pripremaju studente za izazove dana?njeg tr?i?ta rada.¡±
U cijelom regionu, vi?e od 18 posto stanovni?tva je gojazno, gotovo 23 posto periodi?no prekomjerno konzumira alkohol a gotovo 26 posto su pu?a?i. Ovi zdravstveni rizici posebno su izra?eni u isto?noj Evropi i Rusiji, gdje je o?ekivani ?ivotni vijek najni?i u regionu. U?estalost ovih rizika ne samo da pove?ava izglede za razvoj stanja kao ?to su kardiovaskularne bolesti, ve? i za smrtnost i zdravstvene posljedice infektivnih bolesti kao ?to je COVID-19.
Kvalitetno vi?e obrazovanje od izuzetnog je zna?aja da bi ljudi ostali konkurentni na tr?i?tima rada koja se brzo mijenjaju. Pobolj?anje sistema vi?eg obrazovanja u zemljama Zapadnog Balkana, isto?ne Evrope, ju?nog Kavkaza I centralne Azije pomogli bi im da zadr?e visoko-kvalifikovanu radnu snagu u jeku kontinuiranog odliva stanovni?tva.
Rodne razlike u obrazovanju i zdravstvu ?irom regiona su ograni?ene, a tamo gdje postoje, uglavnom idu u korist ?ena. Ustvari, u izvje?taju se isti?e da upravo mu?karci treba da hvataju korak u oblasti osnovnog i vi?eg obrazovanja. Ipak, u svim zemljama, prisustvo ?ena u nauci, tehnologiji, in?enjerstvu i matematici (STEM) znatno je ni?e nego prisustvo mu?karaca. Ovo ima va?ne implikacije, po?to osobe sa fakultetskim diplomama u STEM disciplinama imaju ve?e izglede za posao i ve?u zaradu.
Velike rodne razlike postoje i kada je rije? o konzumiranju duhana i alkohola, a obje navike su daleko prisutnije kod mu?karaca. Kao rezultat takvih navika, stopa smrtnosti je ve?a kod mu?karaca nego kod ?ena u cijelom regionu, posebno u Rusiji i isto?noj Evropi.
Zatvaranje rodnog jaza za mu?karce u osnovnom i vi?em obrazovanju, pove?anje profesionalnih ambicija ?ena i razvoj interventnih mjera kao ?to je podizanje poreza na alkohol i duhan kako bi se smanjila u?estalost pu?enja i prekomjernog konzumiranja alkohola me?u mu?karcima su najva?niji izazovi, isti?e se u izvje?taju.
