Grat? g?zojn? vet?m dy t? tretat e t? drejtave ligjore q? g?zojn? burrat
WASHINGTON, 4 Mars 2024 ¡ª Hendeku global gjinor p?r grat? n? vendin e pun?s ?sht? shum? m? i gjer? sesa mendohej m? par?, tregon nj? raport i ri novator i Grupit t? Bank?s Bot?rore. Kur merren parasysh dallimet ligjore q? p?rfshijn? dhun?n dhe kujdesin ndaj f?mij?ve, grat? g?zojn? m? pak se dy t? tretat e t? drejtave t? burrave. Asnj? vend nuk ofron mund?si t? barabarta p?r grat?, madje as ekonomit? m? t? pasura.
ofron nj? pamje gjith?p?rfshir?se t? pengesave me t? cilat p?rballen grat? p?r t? hyr? n? fuqin? pun?tore globale dhe p?r t? kontribuar n? prosperitet m? t? madh ¨C p?r veten, familjet dhe komunitetet e tyre. Ai zgjeron fush?n e analiz?s s? tij, duke shtuar dy tregues q? mund t? jen? kritik? p?r rritjen ose kufizimin e opsioneve t? grave: sigurin? nga dhuna dhe qasjen n? sh?rbimet e kujdesit p?r f?mij?t. Kur p?rfshihen k?to masa, grat? mesatarisht g?zojn? vet?m 64% t? mbrojtjeve ligjore q? g?zojn? burrat ¨C shum? m? pak se vler?simi i m?parsh?m prej 77%.
Hendeku gjinor ?sht? edhe m? i madh n? praktik?. P?r her? t? par?, studimi Grat?, Biznesi dhe Ligji vler?son hendekun midis reformave ligjore dhe rezultateve aktuale p?r grat? n? 190 ekonomi. Analiza zbulon nj? boshll?k trondit?s n? zbatim t? ligjeve. Edhepse sipas ligjeve ekzistuese grat? g?zojn? af?rsisht dy t? tretat e t? drejtave t? burrave, shtetet mesatarisht kan? vendosur m? pak se 40% t? sistemeve t? nevojshme p?r zbatimin e plot? t? k?tyre ligjeve. P?r shembull, 98 ekonomi (shtete) kan? miratuar legjislacion q? detyron pag? t? barabart? p?r grat? p?r pun? me vler? t? barabart?. Megjithat?, vet?m 35 ekonomi kan? miratuar masa t? transparenc?s s? pagave ose mekanizma p?rmbarues p?r t? adresuar hendekun e pagave.
Zbatimi efektiv i ligjeve p?r mund?si t? barabarta varet nga nj? korniz? adekuate mb?shtet?se, duke p?rfshir? mekanizma t? fort? zbatues, nj? sistem p?r gjurmimin e pabarazive n? paga t? lidhura me gjinin? dhe disponueshm?rin? e sh?rbimeve t? kujdesit sh?ndet?sor p?r grat? q? i mbijetojn? dhun?s.
"Grat? kan? fuqin? p?r t¡¯i dh?n? nj? shtytje turbo ekonomis? s? ngadal?suar globale," tha Indermit Gill, Kryeekonomist i Grupit t? Bank?s Bot?rore dhe Z?vend?s President i Lart? p?r Ekonomin? e Zhvillimit. ¡°Megjithat?, n? t? gjith? bot?n, ligjet dhe praktikat diskriminuese i pengojn? grat? t? punojn? ose t? fillojn? biznes n? baza t? barabarta me burrat. Mbyllja e k?tij hendeku mund t? rris? produktin e brendsh?m bruto global me m? shum? se 20% - n? thelb duke dyfishuar norm?n e rritjes globale gjat? dekad?s s? ardhshme - por reformat jan? ngadal?suar deri n? zvarritje. WBL 2024 identifikon se ?far? mund t? b?jn? qeverit? p?r t? p?rshpejtuar p?rparimin drejt barazis? gjinore n? biznes dhe ligj.¡±
Hendeku i zbatimit thekson se sa shum? pun? ka p?rpara edhe p?r vendet q? kan? vendosur ligje p?r mund?si t? barabarta. Togo, p?r shembull, ka qen? nj? vend i shquar midis ekonomive Sub-Sahariane, duke miratuar ligje q? u japin grave af?rsisht 77% t? t? drejtave t? disponueshme p?r burrat ¨C m? shum? se ?do vend tjet?r n? kontinent. Megjithat?, Togo, deri m? tani, ka krijuar vet?m 27% t? sistemeve t? nevojshme p?r zbatimin e plot?. Kjo norm? ?sht? mesatare p?r ekonomit? Sub-Sahariane.
N? vitin 2023, qeverit? ishin k?mb?ngul?se n? avancimin e tre kategorive t? reformave ligjore p?r mund?si t? barabarta¡ªpaga, t? drejtat prind?rore dhe mbrojtja n? vendin e pun?s. Megjithat?, pothuajse t? gjitha
vendet performuan dob?t n? dy kategorit? q? gjurmohen p?r her? t? par? - qasja n? kujdesin ndaj f?mij?ve dhe siguria e grave.
Dob?sia ?sht? m? e madhe n? sigurin? e grave ¨C ku rezultati mesatar global ?sht? vet?m 36, q? do t? thot? se grat? g?zojn? mezi nj? t? tret?n e mbrojtjes ligjore t? nevojshme kund?r dhun?s n? familje, ngacmimit seksual, martes?s s? f?mij?ve dhe femicideve. Edhe pse 151 ekonomi kan? ligje q? ndalojn? ngacmimin seksual n? vendin e pun?s, vet?m 39 kan? ligje q? e ndalojn? at? n? hap?sirat publike. Kjo shpesh i pengon grat? t? p?rdorin transportin publik p?r t? shkuar n? pun?.
Shumica e vendeve gjithashtu kan? rezultate t? dob?ta p?r ligjet e kujdesit ndaj f?mij?ve. Grat? shpenzojn? mesatarisht 2.4 or? m? shum? n? dit? n? pun? p?rkujdesjeje t? papaguar sesa burrat ¨C n? pjes? m? t? madhe p?r kujdesin ndaj f?mij?ve. Zgjerimi i qasjes n? kujdesin ndaj f?mij?ve shton pjes?marrjen e grave n? fuqin? pun?tore me rreth 1 pik? p?rqindje fillimisht ¨C dhe efekti shkon m? shum? se dyfish m? tep?r brenda pes? viteve. Sot, vet?m 78 ekonomi - m? pak se gjysma - ofrojn? mb?shtetje financiare ose tatimore p?r prind?rit me f?mij? t? vegj?l. Vet?m 62 ekonomi ¨C m? pak se nj? e treta ¨C kan? standarde cil?sore q? rregullojn? sh?rbimet e kujdesit p?r f?mij?t, pa t? cilat grat? mund t? mendojn? dy her? p?r t? shkuar n? pun? p?rderisa kan? f?mij? n? kujdesin e tyre.
Grat? gjithashtu p?rballen me pengesa t? m?dha n? fusha t? tjera. N? fush?n e sip?rmarrjes, p?r shembull, vet?m nj? n? ?do pes? ekonomi mandaton kritere t? ndjeshme gjinore p?r proceset e prokurimit publik, q? do t? thot? se grat? jan? kryesisht t? p?rjashtuara nga mund?sia ekonomike n? vler? prej 10 trilion dollar?sh n? vit. N? fush?n e pagave, grat? fitojn? vet?m 77 cent p?r ?do 1 dollar? q? u paguhet burrave. Hendeku i t? drejtave shtrihet deri n? pension. N? 62 ekonomi, moshat n? t? cilat burrat dhe grat? mund t? dalin n? pension nuk jan? t? nj?jta. Grat? priren t? jetojn? m? gjat? se burrat, por p?r shkak se marrin paga m? t? ul?ta nd?rsa punojn?, marrin pushim kur kan? f?mij? dhe dalin n? pension m? her?t, ato p?rfundojn? me p?rfitime m? t? vogla pensioni dhe paisguri m? t? m?dha financiare n? pleq?ri.
¡°?sht? m? urgjente se kurr? t? p?rshpejtohen p?rpjekjet p?r t? reformuar ligjet dhe p?r t? miratuar politika publike q? fuqizojn? grat? t? punojn? dhe t? fillojn? dhe t? rritin biznese,¡± tha Tea Trumbic, autorja kryesore e raportit. ¡°Sot, pothuajse gjysma e grave marrin pjes? n? fuqin? pun?tore globale, krahasuar me gati tre n? ?do kat?r burra. Kjo nuk ?sht? thjesht e padrejt? - ?sht? edhe shpenzim i kot?. Rritja e pjes?marrjes s? grave n? ekonomi ?sht? ?el?si p?r t? p?rforcuar z?rin e tyre dhe p?r t? form?suar vendimet q? i prekin ato drejtp?rdrejt. Shtetet thjesht nuk mund t? p?rballojn? t? l?n? m?njan? gjysm?n e popullsis? s? tyre.¡±
