PRISHTIN?, 9 dhjetor 2024 ¨C Investimi n? q?ndrueshm?rin? ndaj ndryshimeve klimatike dhe tranzicioni i ekonomis? nga burimet fosile tek ato t? rip?rt?ritshme do ta ndihmoj? Kosov?n t? mb?shtes? zhvillimin e q?ndruesh?m ekonomik dhe t? mbroj? qytetar?t e saj nga rreziqet natyrore, thuhet n? Raportin e Grupit t? Bank?s Bot?rore mbi klim?n dhe zhvillimin p?r Kosov?n, q? u publikua sot.
Raporti konstaton se Kosova do t? duhej t? investoj? rreth 2.8 miliard? dollar? amerikan? gjat? dekad?s s? ardhshme p?r t? mbrojtur banor?t dhe pronat nga pasojat gjithnj? e m? t? r?nda t? ndryshimeve klimatike. N? planin afatgjat?, investimet gjith?p?rfshir?se n? p?rshtatje p?rfaq?sojn? ekuivalentin e 1.4 p?r qind t? BPV-s? n? vit deri n? vitin 2050. Nd?rsa kostot e investimeve n? p?rshtatje jan? padyshim t? larta, kostot e mosveprimit jan? edhe m? t? m?dha, ashtu si edhe p?rfitimet nga veprimi.
¡°Kosova ka b?r? p?rmir?sime dometh?n?se n? standardet e jetes?s gjat? dekad?s s? fundit, por k?to arritje kan? sjell? disa pasoja t? pad?shiruara p?r mjedisin dhe sh?ndetin,¡± tha Massimiliano Paolucci, Menaxher i Bank?s Bot?rore p?r Kosov?n dhe Maqedonin? e Veriut. ¡°Investimet n? veprime p?r klim?n pritet t? sjellin p?rfitime dometh?n?se p?r mjedisin dhe sh?ndetin publik, duke krijuar nj?koh?sisht mund?si t? reja pun?simi.¡±
Duke implementuar iniciativa p?r p?rshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike, Kosova mund t? p?rmir?soj? zhvillimin e kapitalit njer?zor, t? ndihmoj? fuqin? pun?tore t? fitoj? aft?si t? reja dhe t? zgjeroj? mund?sit? p?r tregti. Investimi n? p?rshtatje do t? sjell? edhe p?rfitime t? tjera ekonomike, p?rfshir? sektor? ky? si bujq?sia, duke mbrojtur jetes?n rurale, apo sektor?t e hekurudh?s dhe mbetjeve, ku identifikohen p?rfitime p?r mjedisin dhe sh?ndetin publik.
Duke qen? historikisht e varur nga th?ngjilli p?r shkak t? depozitave t? pasura t? linjitit, Kosova p?rballet me sfida t? m?dha, si termocentralet e vjetruara dhe jo-efi?iente me djegie t? linjitit, si dhe me infrastruktur?n n? p?rkeq?sim n? sektor?t e transportit, ngrohjes dhe banimit. K?ta faktor? kontribuojn? n? degradimin e mjedisit dhe pasoja negative p?r sh?ndetin, duke theksuar cenueshm?rin? e qytetar?ve t? Kosov?s ndaj luhatjeve t? ?mimeve t? energjis?, varf?ris? energjetike dhe kostove t? larta t? ndotjes s? ajrit.
Raporti thekson se p?rshpejtimi i tranzicionit energjetik p?r t? arritur emetime neto zero n? t? gjith? ekonomin? e Kosov?s deri n? vitin 2050 ?sht? i mundur, por do t? k?rkoj? transformim rr?nj?sor dhe veprime vendimtare n? nivel komb?tar dhe rajonal. P?r shembull, termocentralet me djegie t? linjitit do t? duhet t? dalin gradualisht jasht? p?rdorimit dhe t? dekomisionohen plot?sisht deri n? vitin 2045, duke u z?vend?suar me zgjerim t? theksuar t? kapaciteteve t? er?s dhe diellit, t? mb?shtetura nga teknologji p?r depozitimin e energjis? dhe lidhje t? forta rajonale. Sektori privat do t? luaj? rol kritik n? k?t? shtytjen e k?tij transformimi duke investuar n? energji t? rip?rt?ritshme, duke zhvilluar teknologji novatore dhe duke nd?rtuar partneritete p?r t? krijuar nj? t? ardhme energjetike m? t? q?ndrueshme.
Bankat komerciale dhe firmat private mund t? japin kontribut t? r?nd?sish?m n? mb?shtetjen e veprimeve p?r zbutjen dhe p?rshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike n? Kosov?.
¡°N? nj? skenar t? emetimeve zero neto p?r Kosov?n, sektori privat pritet t? luaj? rol udh?heq?s n? dekarbonizim, duke kontribuuar rreth 85 p?r qind t? investimeve t? nevojshme, ve?an?risht n? sektor?t e transportit, nd?rtesave dhe energjis?,¡± tha Nicolas Marquier, menaxher rajonal i IFC-s? p?r Ballkanin Per?ndimor. ¡°P?r t? mobilizuar k?t? kapital, r?nd?si vendimtare do t? ket? krijimi i nj? mjedisi rregullator q? mund?son dhe mb?shtet investimet e p?rqendruara n? klim?.¡±
Raporti ofron rekomandime p?r reforma t? politikave dhe investime, duke u p?rqendruar n? ato q? mund dhe do t? duhej t? b?hen n? planin afatshkurt?r (deri n? vitin 2030), me synimin p?r t? p?rgatitur baz?n p?r zgjerimin e veprimeve p?r klim?n n? dekadat e ardhshme.
Shkarkoni Raportin mbi Klim?n dhe Zhvillimin p?r Kosov?n k?tu.
