Sfida | Qasja | Rezultatet | Kutia e SHNZH-s? p?r rezultatet | Kontributi i Grupit t? Bank?s Bot?rore | Partner?t | Rruga drejt s? ardhmes | P?rfituesit
Sfidat kryesore p?r Shqip?rin? p?rfshijn? nevoj?n p?r t? p?rshpejtuar rritjen dhe krijimin e vendeve t? pun?s. Niveli i lart? i rritjes para kriz?s prej 6 p?rqind u nxit n? shkall? t? madhe nga konsumi i brendsh?m, q? u rrit si pasoj? e nivelit t? lart? t? remitancave. Pas kriz?s financiare t? vitit 2008, rritja u ul dhe ishte vet?m 1.7 p?rqind n? vitet 2013 dhe 2014; kriza gjithashtu ekspozoi munges?n e q?ndrueshm?ris? t? k?tij modeli t? kaluar t? rritjes dhe theksoi nevoj?n p?r t? kaluar nga rritja e nxitur nga konsumi n? rritjen e nxitur nga investimet dhe eksportet.
Tani ka shenja t? qarta t? k?saj rim?k?mbjeje t? nxitur nga investimet dhe eksportet, t? p?rshpejtuar nga reformat e vazhdueshme n? sektorin energjetik, n? sektorin financiar p?r pensionet dhe p?r menaxhimin fiskal. P?rpjekje m? t? m?dha nevojiten p?r t? p?rshpejtuar rritjen ekonomike p?rfshir?se me synimin p?r t? ruajtuar q?ndrueshm?rin? makro-fiskale dhe at? t? sektorit financiar, p?r t? p?rmir?suar klim?n e investimeve dhe p?r t? p?rshpejtuar rritjen e sektorit privat, duke eleminuar pengesat ndaj krijimit t? vendeve t? pun?s dhe duke p?rmir?suar qeverisjen dhe sh?rbimin ndaj publikut.
P?rmir?simi i lidhjes rajonale dhe aksesi ndaj tregjeve rajonale dhe globale, s? bashku me diversifikimin e eksporteve dhe t? tregut, mund t? ndihmoj? p?r t? p?rshpejtuar rritjen. K?to aspekte jan? t? p?rfshira n? Strategjin? Komb?tare t? Shqip?ris? p?r Zhvillimin e Integrimin, e cila sh?njestron reforma p?r rim?k?mbjen ekonomike, krijimin e vendeve t? pun?s dhe realizimin m? efikas t? sh?rbimeve sociale. Ruajtja e ritmit t? reformave n?p?rmjet zbatimit t? vendosur ?sht? kritike p?r rritjen e vazhdueshme ekonomike t? Shqip?ris? dhe p?r integrimin n? BE. Back to top
N? dekadat pasi Shqip?ria doli nga izolimi komunist, Grupi i Bank?s Bot?rore (GBB) ka luajtur nj? rol kryesor n? mb?shtetjen e reformave, fuqizimin e institucioneve dhe financimin e investimeve n? nj? s?r? sektor?sh.
N? vijim t? investimeve dhe rritjes s? ul?t q? zgjat?n n? koh? pas kriz?s financiare globale, n? situat?n kur reduktimi i varf?ris? nuk po p?rparonte dhe kur po rritej mungesa e ekuilibrit makroekonomik dhe fiskal, Qeveria filloi nj? program t? gjer? reformash me mb?shtetjen e Fondit Monetar Nd?rkomb?tar (FMN) dhe t? GBB-s?. Gjasht? prioritetet nd?rsektoriale t? Qeveris? - q?ndrueshm?ria makro-ekonomike dhe fiskale, konkurrueshm?ria, qeverisja dhe llogaridh?nia n? sh?rbimet publike, energjia, toka dhe uji – jan? t? reflektuara n? Strategjin? Komb?tare p?r Zhvillim si dhe n? Analiz?n Sistematike p?r Vendin (ASV).
Kuadri i Partneritetit me Vendin (KPV) VF15-19 rriti n? m?nyr? dometh?n?se angazhimin e Bank?s duke rezultuar n? 1.2 miliard? DOLLAR? kredi p?r t? mb?shtetur reformat e Shqip?ris?, rritjen e barabart? dhe integrimin n? BE. Angazhimi strategjik i KPV-s? p?rqendrohet tek rivendosja e ekuilibreve makroekonomike, krijimi i kushteve p?r rritje t? p?rshpejtuar t? sektorit privat dhe fuqizimi i menaxhimit t? sektorit publik dhe ofrimit t? sh?rbimeve. Back to top
Rezultatet n? kuadrin e KPV aktual dhe t? Strategjis? s? m?par?shme t? Partneritetit (SPV) p?rfshijn?:
KPV
SPV
Shqip?ria u deklarua se e p?rmbushte standardin global t? Nism?s s? Transparenc?s p?r Industrit? Nxjerr?se (NTIN) t? menaxhimit t? hapur dhe t? p?rgjegjsh?m t? burimeve natyrore, n? maj 2013, pas publikimit t? suksessh?m t? kat?r raporteve t? NTIN-s? gjat? periudh?s 2009-2012. Back to top
Shqip?ria ka hedhur hapa t? m?dhenj gjat? dy dekadave t? kaluara dhe konsiderohet si nj? histori suksesi e Shoqat?s Nd?rkomb?tare p?r Zhvillim (SHNZH). Arriti t? nxjerr? nga varf?ria 200,000 njer?z n? periudh?n 2002-2008 duke p?rgjysmuar k?shtu nivelin e varf?ris? nga mbi 25.4 p?rqind n? rreth 12.4 p?rqind.
Shqip?ria n? vitin 2008 kaloi nga financimi nga SHNZH tek financimi nga Banka Nd?rkomb?tare p?r Rind?rtim dhe Zhvillim (BNRZH). Rezultatet e mb?shtetura nga SHNZH p?rfshijn? si m? posht?:
GBB filloi t? angazhohet n? Shqip?ri n? vitin 1991. Q? prej asaj koh? Banka ?sht? konsideruar si nj? partner i besuar dhe shum? i vler?suar dha ka kontribuar n? rritjen dhe zhvillimin e Shqip?ris?. P?rgjat? 25 viteve t? kaluara GBB ka ndihmuar q? vendi t? arrij? rezultate mbresl?n?se t? mb?shtetura me m? shum? se 2.4 milion? dollar? nga IDA, IBRD, Korporata Financiare N?rkomb?tare (IFC) dhe Agjencia Shum?pal?she p?r Garantimin e Investimeve (MIGA).
Portofoli aktual p?rb?het nga n?nt? kredi t? financuara nga IBRD dhe nj? kredi t? IDA-s duke arritur nj? vler? totale prej 544 milion? USD. Portofoli i IFC-s? ka vler? rreth 233 milion? dollar? dhe ekspozimi bruto i MIGA-s ?sht? rreth 297 dollar?. Back to top
Asistenca e huaj vazhdon t? jet? nj? faktor kritik p?r zhvillimin e Shqip?ris?. Duke qen? se ekziston nj? mb?shtetje e jashtme p?r buxhetin prej rreth 350-400 milion? USD, asistenca e huaj mbulon rreth 40-50 p?rqind t? shpenzimeve kapitale n? buxhet. Banka dhe BE-ja jan? partner?t strategjik? ky?? n? Shqip?ri dhe programet e tyre mbulojn? sektor? t? shumt?. Bashk?punimi dhe koordinimi me partner?t p?r zhvillim jan? aspekte t? forta t? angazhimit t? Bank?s, shfryt?zimit t? asistenc?s s? partner?ve t? tjer? n? disa programe t? sektor?ve ky?? si transporti, energjia, sh?ndet?sia, asistenca sociale, menaxhimi i sektorit publik dhe mjedisi.
Vazhdon t? ekzistoj? bashk?punim aktiv me partner? shum?pal?sh, ve?an?risht me Bank?n Europiane p?r Rind?rtim dhe Zhvillim (BERZH), Bank?n Europiane t? Investimeve (BEI) dhe me Kombet e Bashkuara si dhe me nj? num?r partner?sh dypal?sh duke p?rfshir? Austrin?, Japonin?, Gjermanin? (n?p?rmjet Bank?s Gjermane p?r Zhvillim [KfW], Suedin? dhe Zvicr?n. Koordinimi i partner?ve p?r zhvillim brenda vendit udh?hiqet nga Qeveria dhe koordinimi nd?rmjet partner?ve p?r zhvillim organizohet n?p?rmjet BE-s?, duke p?rfshir? p?rpjekjet p?r t? shkuar drejt nj? qasjeje q? mbulon gjith? sektorin n? fusha ky?e, t? udh?hequr nga grupe pune t? sektor?ve t? p?rbashk?ta me p?rfaq?sues t? qeveris? dhe t? donator?ve.
Gjithashtu, Investimet e Huaja Direkte n? sektor? strategjik? duke p?rfshir? sh?rbimet, sektorin bankar dhe at? energjetik ?sht? mesatarisht 7.7 p?rqind e PBB-s? q? prej kriz?s financiare globale dhe financon rreth 65 p?rqind t? deficitit t? llogaris? korrente. Back to top
Programi i mb?shtetjes i GBB-s? udh?hiqet nga KPV q? ?on drejtimin e ASV-s? drejt nj? modeli t? ri t? rritjes ekonomike p?r t? riekuilbruar ekonomin? drejt rritjes s? barabart?, p?rfshir?se dhe t? nxitur nga eksportet. ASV dhe KPV t? Shqip?ris? ishin t? par?t n? rajonin e Europ?s dhe Azis? Qendrore dhe ishin nd?r t? par?t projekte pilot? t? modeli t? ri t? GBB-s? p?r angazhimin me secilin vend.
KPV nd?rtohet rreth tre fushave kryesore: (i) rivendosja e ekuilibreve makroekonomike; (ii) krijimi i kushteve p?r rritje t? p?rshpejtuar t? sektorit privat; (iii) fuqizimi i menaxhimit t? sektorit publik dhe i ofrimit t? sh?rbimeve. Zbatimi i strategjis? po ec?n mir? dhe shfryt?zon avanazhet krahasuese t? Bank?s. KPV p?rfshin nj? p?rzierje instrumentesh huaje me deri n? 40 p?rqind kredi orientuese n? form?n e mb?shtetjes buxhetore, t? kusht?zuar me ecurin? e reformave.
Sh?rbimet e K?shillimit dhe t? Analiz?s (ASA) plot?sojn? programin e huas?. Puna e vazhdueshme analitike p?rfshin nj? Analiz? t? Vendeve t? Pun?s dhe t? Aft?sive, nj? Vler?sim Fiduciar t? Vendit dhe nj? Vler?sim p?r Zbatimin e Projektit, nj? Analiz? t? Qeverisjes dhe Financave Vendore, dhe Asistenc? Teknike p?r P?rmir?simin e t? Dh?nave p?r Administrimin e Tok?s. Investimet e IFC-s? pritet t? jen? rreth 150-200 milion? dollar? p?rgjat? periudh?s s? KPV dhe MIGA do t? vazhdoj? t? eksploroj? mund?si p?r dh?nien e garancive. Back to top
Shqip?ria po rinovon infrastruktur?n mjedisore dhe komunitare p?r t? rritur turizmin, duke p?rmir?suar kushtet n? fshatrat e bregdetit jugor dhe duke mbrojtur pasurit? natyrore dhe kulturore. Projekti p?r Menaxhimin e Integruar dhe Pastrimin e Zon?s Bregdetare ka ndihmuar q? t? p?rmir?sohet infrastruktura e fshatit me sisteme t? furnizimit me uj?, rrug? t? reja, shtrimin rishtas t? shesheve t? fshatrave. “P?rmir?sime t? tilla po nxisin ish-banor?t q? t? kthehen,” thot? kryeplaku i fshatit Qeparo, Stefan Kok?dhima. “Kur njer?zit pan? se po nd?rtohej uj?sjell?si i ri, pati shum? k?rkesa p?r t’u kthyer tek fshati i vjet?r.”
P?rmir?simi i Portit t? Sarand?s me financimin e bank?s ka p?rmir?suar ekonomin? p?rmes rritjes s? turizmit. “Numri i turist?ve u rrit me 20 p?rqind. Vitin e kaluar numri ishte 500, 000. K?t? vit ishte 600, 000 q? do t? thot? 100,000 m? shum? dhe kjo u realizua n? saj? t? portit”, thot? Ben ?ipa, organizator udh?timesh.
Reforma e pensioneve n? Shqip?ri e mb?shtetur nga k?shillat teknike t? Bank?s u lejon mij?ra shqiptar?ve t? marrin nj? pension social, i ideuar ky t? ndihmoj? njer?z mbi mosh?n 70 vje? t? cil?t kan? punuar por nuk kan? paguar m? par? sigurimet shoq?rore. “U ?lirova shum? kur mora pensionin pas kaq vitesh q? kam jetuar pa t?”, thot? Sose Kamberaj, e cila ?sht? 76 vje? dhe jeton n? Vlor?. “Ky pension m? ndihmon t? kujdesem p?r veten. U g?zova q? e mora sepse n? t? kaluar?n nuk merrja gj?. M? par?, kur kishim vet?m pensionin e burrit, nuk ia dilnim dot. Tani mundemi.”
Si pjes? e nj? projekti t? financuar nga Banka, mij?ra shqiptar? p?rdorin nj? sistem online p?r t? siguruar t? drejtat e tyre t? pron?s , t? cilat jan? thelb?sore p?r mir?funksionimin e tregjeve t? pasurive t? paluajtshme. “Duheshin shum? ecejake – dhe shum? stres – p?r t? p?rgatitur dokumentacionin e nevojsh?m p?r t? ndihmuar klient?t p?r t? bler? apo shitur pronat e tyre.” Por tani, Mimoza Sadushaj, nj? notere shqiptare mund t? hyj? onlin? tek t? dh?nat p?r hipotek?n e tok?s dhe t? pronave. Me nj? t? klikuar mund t? shohim informacionin, t? plot?sojm? formular?t e ?do gj?! Por m? par?, ishte m? e v?shtir?, duhet t? punoje me kopje fizike”, thot? Mimoza.
