Rapor ¨¹lkelerin ekonomik ilerlemelerini de?erlendirmek i?in GSYH¡¯n?n ?tesinde ba?ka ?l?¨¹tleri de inceliyor
WASHINGTON, 30 Ocak 2018 ¡ª D¨¹nya Bankas? taraf?ndan yay?nlanan yeni bir rapora g?re, son yirmi y?ll?k d?nemde k¨¹resel servet ?nemli oranda artarken, 24¡¯ten fazla ¨¹lkede ?e?itli gelir dilimlerinde ki?i ba??na d¨¹?en servet azald? veya ayn? kald?. GSYH gibi geleneksel ?l?¨¹lerin ?tesine ge?en rapor, ¨¹lkelerin ekonomik ilerlemelerini ve s¨¹rd¨¹r¨¹lebilirliklerini de?erlendirmek i?in servet kullan?yor.
ba?l?kl? rapor, 1995 ¨C 20014 aras?ndaki d?nem i?in do?al sermaye (ormanlar ve madenler gibi), be?eri sermaye (bir ki?inin ?mr¨¹ boyunca elde etti?i kazan?lar); ¨¹retilen sermaye (binalar, altyap?, vs.) ve net yabanc? varl?klar gibi bile?enlerin toplam?n? alarak 141 ¨¹lkenin servetlerini takip ediyor. Raporun bulgular?na g?re, toplam servet i?erisinde be?eri sermaye en b¨¹y¨¹k bile?eni olu?tururken, do?al sermaye d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lkelerdeki servetin neredeyse yar?s?n? olu?turmu?tur.
D¨¹nya Bankas? Grubu Ba?kan? Jim Yong Kim rapor ile ilgili olarak ?unlar? s?yledi: ¡°D¨¹nya genelindeki ¨¹lkeler be?eri ve do?al sermaye olu?turarak ve geli?tirerek, servetlerini art?rabilir ve daha g¨¹?l¨¹ b¨¹y¨¹yebilirler. D¨¹nya Bankas? Grubu ¨¹lkelerin insanlar?na daha fazla -ve daha h?zl?- yat?r?m yapmalar?na yard?mc? olmaya y?nelik ?abalar?na h?z veriyor. E?er be?eri sermayeyi ¨¹lkelerin servetinin en b¨¹y¨¹k bile?eni olarak de?erlendirmez isek, s¨¹rd¨¹r¨¹lebilir ve g¨¹venilir kalk?nma m¨¹mk¨¹n olamaz.¡±
Raporun bulgular?na g?re, k¨¹resel servet tahmini olarak y¨¹zde 66 oran?nda artm??t?r (sabit 2014 ABD$ ve piyasa fiyatlar? baz?nda, 690 trilyon ABD$¡¯dan 1.143 trilyon ABD$¡¯na). Ancak ?nemli d¨¹zeyde bir e?itsizlik mevcuttur; y¨¹ksek gelirli OECD ¨¹lkelerinde ki?i ba??na d¨¹?en servet d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lkelere g?re 52 kat daha fazlad?r.
Baz? b¨¹y¨¹k d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lkelerin, Orta Do?u¡¯daki baz? karbon zengini ¨¹lkelerin ve 2009 finansal krizinden etkilenen birka? y¨¹ksek gelirli OECD ¨¹lkesinin ki?i ba??na d¨¹?en servetinde d¨¹?¨¹? kaydedilmi?tir. Ki?i ba??na d¨¹?en servetin azalmas? gelecekte gelir ¨¹retmek i?in kritik ?nem ta??yan varl?klar?n t¨¹kenebilece?ini g?sterebilir; bu ulusal GSYH art??? rakamlar?na genellikle yans?mayan bir durumdur.
Raporda g?re, 1995 itibariyle do?al sermayenin toplam servet i?erisinde a??rl?kl? paya sahip oldu?u 24¡¯¨¹n ¨¹zerinde d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lke son yirmi y?ll?k d?nemde yorta gelir stat¨¹s¨¹ne y¨¹kselmi?tir. Bunda do?al sermayeden elde ettikleri kazan?lar? altyap? gibi sekt?rlere ve be?eri sermayeyi artt?ran e?itim ve sa?l?k gibi sekt?rlere yat?rmalar? da rol oynam??t?r.
?nsana yap?lan yat?r?mlar ile ¨¹retilen sermaye temel ?nem ta??rken, zenginle?me ba?ka varl?klar?n olu?turulmas? i?in do?al sermayenin tasfiye edilmesi anlam?na gelmemektedir. OECD ¨¹lkelerinde do?al sermayenin toplam servet i?erisindeki pay? sadece y¨¹zde 3 olmas?na ra?men, OECD ¨¹lkelerinde ki?i ba??na d¨¹?en do?al sermaye d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lkelere g?re ¨¹? kat daha fazlad?r.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n ?evre ve Do?al Kaynaklar K¨¹resel Uygulamas? K?demli Direkt?r¨¹ Karin Kemper bu konuda ?u hususlara dikkat ?ekiyor: ¡°E?er b¨¹y¨¹me orman ve bal?k gibi do?al sermaye kalemlerinin t¨¹ketilmesine dayal? olursa k?sa vadeli olacakt?r. Ara?t?rmam?z ki?i ba??na d¨¹?en do?al sermayenin de?erinin gelir ile birlikte artt???n? g?stermi?tir. Bu tespit, kalk?nma ile birlikte do?al kaynaklar?n t¨¹kendi?i y?n¨¹ndeki geleneksel d¨¹?¨¹nce ile ?eli?mektedir.¡¯¡¯
Raporda, 1995 ile 2014 y?llar? aras?nda do?al sermaye varl?klar?n?n de?erinin k¨¹resel olarak iki kat?na ??kt??? tahmin edilmektedir. Bu, ba?ka sebeplerin yan? s?ra, ekonomik olarak ispatlanan rezervler ile birlikte emtia fiyatlar?ndaki art??tan da kaynaklanm??t?r. ?te yandan, uzun y?llar boyunca tar?m arazilerinin orman alanlar?n?n yok edilmesi pahas?na geni?letilmesi ile birlikte ¨¹retken ormanlar?n de?eri y¨¹zde 9 oran?nda azalm??t?r.
2006 ile 2011 y?llar?nda haz?rlanan benzer D¨¹nya Bankas? de?erlendirmelerini takip eden son rapor ilk kez be?eri sermayeye ili?kin tahminler i?ermektedir. Be?eri sermaye, bir insan?n kalan ?al??ma ?mr¨¹ boyunca elde edece?i kazan?lar?n de?eri olarak ?l?¨¹lmektedir; dolay?s?yla sa?l?k ve e?itimin rol¨¹n¨¹ de i?ermektedir. Ya?am boyunca elde ettikleri kazan? miktarlar? daha d¨¹?¨¹k oldu?u i?in, kad?nlar k¨¹resel be?eri sermayenin y¨¹zde 40¡¯tan az?n? olu?turmaktad?r. Cinsiyet e?itli?inin sa?lanmas? be?eri sermaye servetini y¨¹zde 18 kadar artt?rabilir.
Be?eri sermaye k¨¹resel servetin ¨¹?te ikisini olu?turuyor; ¨¹retilen sermaye ise servetin d?rtte birini olu?turuyor. Do?al sermaye k¨¹resel servetin onda birini olu?tururken, d¨¹?¨¹k gelirli ¨¹lkeler aras?nda servetin en b¨¹y¨¹k bile?eni olmaya devam etmektedir (2014 y?l?nda y¨¹zde 47) ve alt-orta gelirli ¨¹lkelerde servetin d?rtte birinden fazlas?n? olu?turuyor.
?lkelerin servet hesaplar?, k¨¹resel olarak tan?nan veri kaynaklar?ndan elde edilen kamuya a??k verilerden, t¨¹m ¨¹lkeler aras?nda tutarl? bir y?ntem kullan?larak derlenmektedir. Do?al sermaye i?erisindeki baz? servet bile?enleri raporda takip edilmemi?tir; bunlar aras?nda su, su ¨¹r¨¹nleri ve yenilenebilir enerji kaynaklar? yer almaktad?r.
Rapor k?smen WAVES (Servet Muhasebesi ve Ekosistem Hizmetleri De?erlemesi) Ortakl??? ve K¨¹resel E?itim Ortakl??? taraf?ndan finanse edilmi?tir.
