ANKARA, 27 ?ubat 2023 ¨C D¨¹nya Bankas?¡¯n?n bug¨¹n yay?nlad??? bir h?zl? hasar de?erlendirme raporuna g?re, 6 ?ubat'ta meydana gelen iki b¨¹y¨¹k deprem T¨¹rkiye'de ¨¹lkenin 2021 y?l? GSYH¡¯s?n?n y¨¹zde 4¡¯¨¹ne kar??l?k gelen yakla??k 34.2 milyar dolarl?k fiziksel hasara yol a?t?. Rapor ayr?ca iyile?tirme ve yeniden in?a maaliyetlerinin ?ok daha fazla olaca??n?, potansiyel olarak bu rakam?n iki kat?na ula?aca??n?, ekonomideki aksamalarla ili?kili GSYH kay?plar?n?n depremlerin maliyetini daha da artt?raca??n? ortaya koymaktad?r.
D¨¹nya Bankas? Grubu ve ortaklar?n?n T¨¹rkiye'de ger?ekle?tirecekleri ilk m¨¹dahaleler i?in bilgi girdisi sa?lamak ve h¨¹k¨¹metin iyile?tirme ve yeniden in?a planlamas?n? desteklemek i?in haz?rlanan raporda, devam eden art?? ?oklar?n zaman i?inde bu hasar tahminini daha da yukar? ??karabilece?i belirtilmektedir.
6 ?ubat tarihinde ya?anan 7,8 ve 7,5 b¨¹y¨¹kl¨¹?¨¹ndeki depremler ile bunlar?n ard?ndan ya?anan 7.500'¨¹n ¨¹zerindeki art?? sars?nt? ve iki ilave deprem, T¨¹rkiye'nin g¨¹neyindeki 11 ilde ?ok a??r bir hasara yol a?arak ¨¹lkenin 80 y?ldan uzun bir s¨¹redir ya?ad??? en b¨¹y¨¹k afet olarak kayda ge?mi?tir. Bu b?lge ayn? zamanda T¨¹rkiye'de yoksulluk oran?n?n en y¨¹ksek oldu?u illerden baz?lar?n? i?ermektedir ve T¨¹rkiye'deki toplam Suriyeli m¨¹lteci n¨¹fusunun neredeyse y¨¹zde 50'sini olu?turan 1,7 milyondan fazla Suriyeli m¨¹lteciye ev sahipli?i yapmaktad?r.
T¨¹rkiye'deki do?rudan fiziksel hasarlar ¨¹zerinde odaklanan , 1,25 milyon insan?n ya?ad??? binalar?n orta ila a??r derecede hasar g?rmesi veya tamamen ??kmesi nedeniyle ge?ici olarak evsiz hale geldi?i tahmin edilmektedir. Raporda ayr?ca tahmin edilen hasar?n y¨¹zde 81'inin yakla??k 6,45 milyon ki?inin (T¨¹rkiye¡¯nin toplam n¨¹fusunun yakla??k y¨¹zde 7,4'¨¹) ya?ad??? Hatay, Kahramanmara?, Gaziantep, Malatya ve Ad?yaman illerinde meydana geldi?i vurgulanmaktad?r.
Konut binalar?nda meydana gelen do?rudan hasarlar toplam hasar?n y¨¹zde 53'¨¹n¨¹ (18 milyar $) olu?tururken, toplam hasar?n y¨¹zde 28¡¯i (9,7 milyar dolar) konut d??? binalarda (?rne?in sa?l?k tesisleri, okullar, kamu binalar? ve ?zel sekt?r binalar?), y¨¹zde 19¡¯u (6,4 milyar dolar) ise altyap? tesislerinde (?rne?in yollar, elektrik, su temini) meydana gelmi?tir. Rapordaki hasar tahminleri, T¨¹rkiye ekonomisinin maruz kalaca?? daha geni? ?apl? ekonomik etkileri ve kay?plar? veya do?rudan hasarlardan ?nemli ?l?¨¹de daha fazla olabilecek ve daha derinlemesine bir de?erlendirme gerektirecek iyile?tirme ve yeniden in?a maliyetlerini i?ermemektedir.
D¨¹nya Bankas? Grubu¡¯nun Avrupa ve Orta Asya B?lgesinden Sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Anna Bjerde konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: ¡°Bu afet sonucunda b¨¹y¨¹k kay?plar ve ac?lar ya?ayan T¨¹rkiye ve Suriye halklar?n?n ac?lar?n? t¨¹m kalbimizle payla??yoruz. K¨¹resel toplumun bu ?ok b¨¹y¨¹k ?l?ekli yard?m ve kurtarma ?al??malar?na yard?mc? olmak i?in seferber olmas?n? g?rmek ise cesaret vericidir. D¨¹nya Bankas? da T¨¹rkiye¡¯nin iyile?tirme ?abalar?n? desteklemek i?in teknik uzmanl?k birikimini ve finansman olanaklar?n? derhal harekete ge?irmi?tir.¡±
D¨¹nya Bankas? 9 ?ubat tarihinde yard?m ve iyile?tirme ?abalar?na yard?mc? olmak i?in 1,78 milyar dolarl?k bir ba?lang?? yard?m paketi a??klam??t?. S?z konusu paket, T¨¹rkiye¡¯deki mevcut iki proje kapsam?ndaki ?arta Ba?l? Acil Durum M¨¹dahale Bile?enleri (CERC) yoluyla acil olarak sa?lanan 780 milyon dolarl?k bir yard?mdan ve bu afetten etkilenen insanlar? desteklemeye y?nelik haz?rlanacak 1 milyar dolarl?k yeni bir acil durum iyile?tirme projesinden olu?maktayd?.
D¨¹nya Bankas? T¨¹rkiye ?lke Direkt?r¨¹ Humberto Lopez de yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: ¡°Bu afet T¨¹rkiye¡¯nin kar?? kar??ya oldu?u y¨¹ksek deprem riskini ve kamu ve ?zel altyap?n?n dayan?kl?l???n? artt?rma ihtiyac?n? bir kez daha hat?rlatm??t?r. Afet riski y?netiminde lider bir kurulu? olarak D¨¹nya Bankas?, afete dayan?kl? ekonomik toparlanma ?abalar?nda T¨¹rkiye'nin yan?nda olmaya kararl?d?r.¡±
De?erlendirmeler halen devam etmektedir ve mevcut belirsizlikler ve 20 ?ubat 2023 tarihinde Hatay ilinde ya?anan 6,3 b¨¹y¨¹kl¨¹?¨¹ndeki deprem gibi art?? sars?nt?lar d¨¹?¨¹n¨¹ld¨¹?¨¹nde, hasar tahminleri daha da y¨¹kselebilir.
D¨¹nya Bankas? Suriye i?in de do?rudan fiziksel hasarlar? tahmin etmek ve iyile?tirme ve yeniden in?a i?in bir yol haritas? geli?tirme s¨¹recini desteklemek amac?yla ayr? bir K¨¹resel H?zl? Afet Sonras? Hasar Tahmin (GRADE) Raporu haz?rlamaktad?r. Raporun 28 ?ubat 2023 tarihinde yay?nlanmas? beklenmektedir.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n T¨¹rkiye¡¯deki ?al??malar?
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n T¨¹rkiye ile olan k?kl¨¹ ve verimli i?birli?inin ge?mi?i 1950¡¯li y?llara kadar uzanmaktad?r. Son y?llarda, Banka T¨¹rkiye¡¯nin insanlar?n iklim de?i?ikli?i etkilerinden korunmas?na ver afet riski y?netimine yard?mc? olacak ye?il d?n¨¹?¨¹m, kentsel geli?im ve enerji verimlili?i ?abalar?n?n desteklenmesinde ?nc¨¹ bir ortak haline gelmi?tir. Banka bug¨¹ne kadar, di?erlerinin yan?nda, ?stanbul Deprem Riski Azaltma ve Acil Durum Haz?rl?k Projesini; T¨¹rkiye¡¯deki M¨¹lteciler i?in Mali Yard?m Program? ile finanse edilen G¨¹venli Okullar Projesini ve Okullarda Afet Riski Y?netim Projesini uygulam??t?r. Uygulanmakta olan projeler aras?nda, kamu binalar?nda depreme kar?? dayan?kl?l??? ve enerji verimlili?ini artt?rmaya y?nelik Kamu Binalar?nda Deprem Dayan?m? ve Enerji Verimlili?i Projesi de bulunmaktad?r. D¨¹nya Bankas? ge?ti?imiz y?l karbon emisyonlar?n? azaltmak ve dayan?kl?l??? sa?lamak amac?yla ger?ekle?tirilmesi gereken ?ncelikli eylemleri belirlemek i?in iklim ile kalk?nma aras?ndaki ba?lant?lar? ara?t?ran T¨¹rkiye ?lke ?klim ve Kalk?nma Raporunu yay?nlad?. D¨¹nya Bankas?¡¯n?n T¨¹rkiye program?nda ?u anda toplam tutar? 9 milyar ABD$¡¯n? bulan 30 aktif finansman operasyonu yer almaktad?r.
D¨¹nya Bankas? ve Afet Riski Y?netimi
Afetler en ?ok yoksul ve k?r?lgan kesimleri etkilemektedir. Ge?ti?imiz son on y?ll?k d?nemde, D¨¹nya Bankas? afet riski y?netimi alan?nda k¨¹resel bir ?nc¨¹ kurulu? olarak ?ne ??km?? ve m¨¹?teri ¨¹lkelerin tehlikelere kar?? maruziyetlerini de?erlendirmelerine ve afet risklerini ortadan kald?rmalar?na destek sa?lam??t?r. K¨¹resel H?zl? Afet Sonras? Hasar Tahmin (GRADE) yakla??m? afet sonras?nda iki hafta i?erisinde kilit sekt?rlerin ya?ad??? afet sonras? fiziksel hasar?n ilk h?zl? tahminlerini sa?layabilir. T¨¹rkiye i?in GRADE raporu, D¨¹nya Bankas? ile i?birli?i i?inde K¨¹resel Felaket Azaltma ve Kurtarma Arac? (GFDRR) taraf?ndan haz?rlanm?? ve finansal olarak desteklenmi?tir.
