WASHINGTON, 5 Ekim 2023 ¨C D¨¹nya Bankas?¡¯n?n bug¨¹n yay?nlanan Avrupa ve Orta Asya (ECA) Ekonomik G¨¹ncelleme Raporuna g?re, b?lgedeki y¨¹kselen piyasalar ve geli?mekte olan ekonomiler (EMDE) i?in 2023 y?l? ekonomik b¨¹y¨¹me tahmini yukar? y?nl¨¹ bir revizyonla y¨¹zde 2,4¡¯e ??kar?ld?.
B¨¹y¨¹medeki h?zlanma, sava??n etkiledi?i Ukrayna ve Orta Asya i?in tahminlerdeki iyile?meyi, T¨¹rkiye¡¯deki t¨¹ketici dayan?kl?l???n? ve Rusya¡¯da askeri ve sosyal transferlere y?nelik kamu harcamalar?nda kaydedilen art?? sayesinde beklenenden iyi b¨¹y¨¹meyi yans?tmaktad?r. Rusya ve Ukrayna d??ar?da tutuldu?unda, b?lgedeki has?lan?n 2023 y?l?nda y¨¹zde 3 artmas? beklenmektedir. Bununla birlikte, b¨¹y¨¹me uzun vadeli pandemi ?ncesi ortalamalar?na g?re halen zay?ft?r. Genel olarak bak?ld???nda, Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki ¨¹lkelerin yar?s?nda b¨¹y¨¹menin 2023 y?l?nda 2022 y?l?na g?re daha yava? olmas? veya ?ok az de?i?iklik g?stermesi beklenmektedir.
2024-25 d?neminde, b?lgenin en b¨¹y¨¹k ticaret orta?? olan Avrupa Birli?i¡¯ndeki (AB) zay?f b¨¹y¨¹me, y¨¹ksek enflasyon, s?k?la?an finansal ko?ullar ve Rusya¡¯n?n Ukrayna¡¯y? i?galinin yay?lma etkileri sebebiyle b¨¹y¨¹menin y?ll?k olarak y¨¹zde 2,6 seviyelerinde olmas? beklenmektedir.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesinden Sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Antonella Bassani, konu ile ilgili olarak ?unlar? belirtti: ¡°Rusya¡¯n?n Ukrayna¡¯y? i?gali, ya?am maliyeti krizi ve iklim riskleri gibi ¨¹st ¨¹ste ya?anan ?oklar, Avrupa ve Orta Asya b?lgesinde ?etin zorluklar yarat?yor. ?lkelerin ¨¹retkenlik art???n? yeniden canland?rabilmeleri, daha iyi ekonomik ve sosyal sonu?lar elde edebilmeleri, diren?lerini artt?rabilmeleri ve ekonomilerini karbonsuzla?t?rma ?abalar?n? h?zland?rabilmeleri i?in yeni bir yakla??ma ihtiya? duyulacakt?r.¡±
A?a?? y?nl¨¹ riskler, Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki EMDE ¨¹lkeleri i?in g?r¨¹n¨¹m¨¹ g?lgelemektedir. K¨¹resel emtia piyasalar?ndaki y¨¹ksek oynakl?k ve enerji fiyatlar?ndaki h?zl? art?? kar??s?nda enflasyon y¨¹ksek seviyelerde kalmaya devam edebilir. K¨¹resel finansal piyasalar, s?k?la?an finansman ko?ullar? sebebiyle daha oynak ve k?s?tlay?c? hale gelebilir. 2020-2024 d?nemindeki k¨¹resel b¨¹y¨¹me, 1990 y?l?ndan bu yanaki t¨¹m be? y?ll?k d?nemlerden daha zay?ft?r ve daha da zay?flamas? muhtemeldir.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ba? Ekonomisti Ivailo Izvorski ise konu ile ilgili olarak ?unlar? vurgulad?: ¡°H¨¹k¨¹metlerin son birka? y?lda COVID ve ya?am maliyeti krizi sebebiyle harcamalarda kaydedilen b¨¹y¨¹k art??lar sonras?nda mali konsolidasyon uygulama planlar?na ra?men mali a??klar bu y?l b¨¹y¨¹k ?l?¨¹de ayn? seviyelerde kalm??t?r. Ya?lanan n¨¹fusun artan maliyeti, y¨¹kselen faiz ?demeleri, iklim de?i?ikli?i uyum ve azalt?m eylemleri i?in ihtiya? duyulan yat?r?mlar ve di?er ?rt¨¹?en krizleri y?netme ihtiyac?, h¨¹k¨¹met b¨¹t?eleri ¨¹zerindeki bask?y? artt?racakt?r.¡±
Ukrayna ekonomisinin, Rusya¡¯n?n ¨¹lkeyi i?gal etti?i 2022 y?l?ndaki y¨¹zde 29,1¡¯lik daralmadan sonra, daha istikrarl? elektrik temini, artan kamu harcamalar?, devam eden don?r destekleri, daha iyi ger?ekle?en hasat ve baz? ihracatlar?n ¨¹lkenin bat? s?n?rlar? ¨¹zerinden yeniden y?nlendirilmesi sayesinde bu y?l y¨¹zde 3,5 b¨¹y¨¹mesi beklenmektedir.
Azalan politika belirsizli?inin ve dayan?kl? bir ?ekilde seyreden t¨¹ketici talebinin bir yans?mas? olarak, T¨¹rkiye¡¯nin bu y?l y¨¹zde 4,2 b¨¹y¨¹mesi beklenmektedir. ?te yandan, y¨¹kselen faiz oranlar? ve kademeli mali konsolidasyon kar??s?nda i? talebin so?umas? sebebiyle 2024 ve 2025 y?llar?nda b¨¹y¨¹menin yava?layarak ortalama y¨¹zde 3,5¡¯e inmesi muhtemeldir. Rusya¡¯da, artan kamu harcamalar?n?n ve diren?li t¨¹ketimin, 2023 y?l?nda y¨¹zde 1,6¡¯l?k bir b¨¹y¨¹me sa?lamas?, 2024 ve 2025 y?llar?nda ise kapasite k?s?tlar? ve yava?layan t¨¹ketici talebi sebebiyle b¨¹y¨¹menin zay?flayarak s?ras?yla y¨¹zde 1,3 ve y¨¹zde 0,9¡¯a inmesi beklenmektedir.
Orta Asya¡¯da b¨¹y¨¹menin bu y?l g¨¹?lenerek y¨¹zde 4,8 olarak ger?ekle?mesi, 2024 ve 2025 y?llar?nda ise enflasyonun d¨¹?meye ba?lamas? varsay?m?yla ortalama y¨¹zde 4,7 olmas? beklenmektedir.
?te yandan, Bat? Balkanlar¡¯da b¨¹y¨¹me h?z?n?n bu y?l y¨¹zde 2,5¡¯e inmesi, 2024 ve 2025 y?llar?nda enflasyon bask?lar?n?n azalmas?n?n, ihracattaki kademeli toparlanman?n ve don?r destekli altyap? projeleri i?in yap?lan kamu harcamalar?ndaki art???n yans?mas? olarak y¨¹zde 3,3¡¯e y¨¹kselmesi beklenmektedir. 2023 y?l?nda Arnavutluk, Kosova ve Karada?¡¯da t¨¹ketim turizmdeki toparlanman?n deste?i ile dayan?kl?l???n? korumu?tur ancak Bosna Hersek, Kuzey Makedonya ve S?rbistan¡¯da AB¡¯deki ihracat talebinin azalmas? sebebiyle zay?flam??t?r.
G¨¹?lenen ticaret ve artan para ve insan giri?leri, ?zellikle Orta Asya ve G¨¹ney Kafkasya ¨¹lkeleri olmak ¨¹zere baz? ¨¹lkelerde ekonomik faaliyeti desteklemeye devam etmi?tir. Ermenistan, G¨¹rcistan ve Tacikistan ¨¹st ¨¹ste ikinci y?l da b?lgede en y¨¹ksek b¨¹y¨¹me performans? g?steren ¨¹lkeler olmu?tur.
