ľ¹ÏÓ°Ôº

Vi?c ph?n b? ngu?n l?c ?? ?ng ph¨® v?i c¨¢c d?ch b?nh lu?n l¨¤ m?t th¨¢ch th?c ??i v?i c¨¢c qu?c gia c¨® thu nh?p trung b¨¬nh th?p. Ng?n s¨¢ch c?a c¨¢c qu?c gia n¨¤y ch?u s?c ¨¦p ??n t? nhi?u v?n ?? quan tr?ng kh¨¢c, b?i v?y nhi?u ch¨ªnh ph? cho r?ng vi?c x?y d?ng m?t h? th?ng an ninh y t? cho d¨¤i h?n kh?ng ph?i v?n ?? ?u ti¨ºn h¨¤ng ??u, m?c d¨´ t?m quan tr?ng c?a n¨® l¨¤ r?t l?n.

?ng Mukesh Chawla, c? v?n c?a Ng?n h¨¤ng Th? gi?i, cho bi?t ¡°H? (c¨¢c ch¨ªnh ph?) n¨®i r?ng khi m?t ??a tr? nh?p vi?n th¨¬ h? ph?i ?u ti¨ºn ch?m s¨®c cho tr?. B?i v?y, nh?ng vi?c c?n k¨ªp l?i tr? n¨ºn quan tr?ng h?n c? nh?ng ?i?u th?c s? quan tr?ng.¡±

Tr¨ºn ??y l¨¤ chia s? c?a ?ng Mukesh trong Di?n ?¨¤n b¨ºn l? ¡°X?y d?ng t¨¤i ch¨ªnh b?n v?ng v¨¤ h? th?ng ?ng ph¨® nh?m ??m b?o an ninh y t?¡± c?a  H?i ngh? Gi?i th??ng Prince Mahidol Award (PMAC), ???c t? ch?c t? ng¨¤y 29 ??n ng¨¤y 30 th¨¢ng 1 n?m 2018 t?i B?ng C?c, Th¨¢i lan. Di?n ?¨¤n n¨¤y do C? quan Vi?n tr? v¨¤ Th??ng m?i Qu?c t? ?c (DFAT) ph?i h?p t? ch?c c¨´ng Ng?n h¨¤ng Ph¨¢t tri?n ch?u ?, Trung t?m Ki?m so¨¢t v¨¤ Ph¨°ng ch?ng d?ch b?nh c?a ch¨ªnh ph? Hoa K?, T? ch?c Y t? Th? gi?i v¨¤ Ng?n h¨¤ng Th? gi?i.

T?i ??y, h?i th?o tham v?n ?? ???c di?n ra trong hai ng¨¤y v¨¤ l?ng nghe chia s? kinh nghi?m c?a c¨¢c qu?c gia trong khu v?c ??ng ? ¨C Th¨¢i B¨¬nh D??ng v? kinh nghi?m x?y d?ng t¨¤i ch¨ªnh b?n v?ng, h? th?ng y t? ?ng ph¨® v¨¤ kh? n?ng s?n s¨¤ng ??i ph¨® v?i d?ch b?nh. Cho d¨´ v?n ?? n¨¤y kh?ng d? d¨¤ng th?c hi?n nh?ng l¨¤ vi?c c?n thi?t ?? thi?t l?p an ninh y t? trong d¨¤i h?n cho khu v?c.

M?t th?c t? l¨¤ khi n?n kinh t? c?a c¨¢c qu?c gia c¨® thu nh?p trung b¨¬nh th?p ph¨¢t tri?n, c¨¢c ch??ng tr¨¬nh y t? c?a c¨¢c qu?c gia n¨¤y s? kh?ng c¨°n ???c c¨¢c ??i t¨¢c n??c ngo¨¤i t¨¤i tr? m¨¤ ph?i s? d?ng ch¨ªnh ngu?n ng?n s¨¢ch trong n??c. ??y l¨¤ m?t b??c chuy?n kh¨® kh?n trong b?i c?nh c¨¢c ngu?n l?c b¨ºn ngo¨¤i gi?m d?n trong khi g¨¢nh n?ng l¨ºn ng?n s¨¢ch t?ng l¨ºn. ??ng th?i, ??y c?ng l¨¤ nhi?m v? c?a c¨¢c nh¨¤ t¨¤i tr? v¨¤ ??i t¨¢c ph¨¢t tri?n nh? Ng?n h¨¤ng Th? gi?i ?? h? tr? c¨¢c qu?c gia v??t qua cu?c chuy?n ??i n¨¤y d? d¨¤ng h?n.

Nh?ng ?? y¨ºu c?u B? T¨¤i ch¨ªnh r¨®t ti?n trong ?i?u ki?n ng?n s¨¢ch h?n h?p, ch¨²ng ta c?n m?t c¨¢ch ti?p c?n thuy?t ph?c h?n thay v¨¬ ch? ??a ra l? do v¨¬ l?i ¨ªch s?c kh?e c?ng ??ng.

Nh? ?ng Kenneth Mugambe, V? tr??ng V? ng?n s¨¢ch, B? T¨¤i ch¨ªnh Uganda, ?? chia s? trong h?i ngh?: ¡°T?i kh?ng quan t?m ??n c¨¢c ?i?u l? Y t? qu?c t? (IHR) hay C?ng c? ?¨¢nh gi¨¢ ??c l?p chung (JEE), t?i kh?ng c?n bi?t ch¨²ng l¨¤ g¨¬. Nhi?m v? c?a B? Y t? l¨¤ ??a ra c¨¢c n?i dung n¨¤y ?? gi?i tr¨¬nh (cho ng?n s¨¢ch).¡±

V?y c?n ph?i ti?p c?n B? T¨¤i ch¨ªnh nh? th? n¨¤o?

?ng Mukesh ?? xu?t: ¡°Ch¨²ng ta c?n thay ??i quan ni?m t? ¡°??y l¨¤ s? ??u t? cho l?nh v?c y t?¡± sang ¡°??y l¨¤ s? ??u t? cho n?n kinh t?¡±¡±.

B? Y t? C?ng c?ng c?a Th¨¢i Lan ?? r?t th¨¤nh c?ng v?i ph??ng th?c n¨¤y khi ?? xu?t ch¨ªnh ph? gi?i ng?n h¨¤ng tri?u ?? la ?? thi?t l?p c? s? h? t?ng nh?m s?n xu?t thu?c v¨¤ v?c xin ph¨°ng d?ch c¨²m. Ngu?n g?c l¨¤ do d?ch c¨²m gia c?m H5N1 ?? g?y thi?t h?i n?ng n? cho ng¨¤nh ch?n nu?i gia c?m c?a Th¨¢i Lan trong n?m 2004 v¨¤ c¨® d?u hi?u g?y ra b?t ?n v? ch¨ªnh tr? khi t¨¬nh tr?ng ho?ng lo?n b?t ??u lan r?ng.

?ng Supamit Chunsuthiwat, c? v?n cho Ban ph¨°ng ch?ng D?ch b?nh c?a Th¨¢i Lan, ng??i ?? g¨®p c?ng l?n cho th¨¤nh c?ng n¨¤y, ?? cho bi?t: ¡°L? do ch¨ªnh ?? ch¨ªnh ph? ??ng ? chi ti?n ??u t? l¨¤ do nh?ng ?nh h??ng kinh t? v¨¤ t¨¢c ??ng c?a n¨® ??i v?i ?n ??nh ch¨ªnh tr?. Nhi?m v? c?a ch¨²ng t?i ch? l¨¤ ??a ra nh?ng d?n ch?ng thuy?t ph?c ?? c?ng c? lu?n ?i?m n¨¤y.¡±

C¨® r?t nhi?u d?n ch?ng c¨® th? h? tr? cho lu?n ?i?m kinh t? c?a vi?c chu?n b? ?ng ph¨® v?i d?ch b?nh. Trong m?t cu?c ph?ng v?n tr?c ti?p tr¨ºn Facebook b¨ºn l? h?i ngh?, ?ng Toomas Palu, Qu?n l? B? ph?n Y t? khu v?c ??ng ? ¨C Th¨¢i B¨¬nh D??ng, Ng?n h¨¤ng Th? gi?i, ?? ch? ra ??i d?ch SARS n?m 2003 ?? khi?n 800 ng??i thi?t m?ng v¨¤ g?y ra thi?t h?i kinh t? l¨ºn t?i 54 t? ?? la. Nh?ng thi?t h?i n¨¤y bao g?m thi?t h?i v? th??ng m?i, du l?ch, c¨¢c bi?n ph¨¢p can thi?p c?a y t? c?ng ??ng, chi ph¨ª ch?n ?o¨¢n v¨¤ ch?a tr?.

T??ng t?, nh?ng ?nh h??ng v? kinh t? x? h?i c?a d?ch b?nh Ebola n?m 2014 ¨C 2015 ? T?y Phi c?ng g?y thi?t h?i nghi¨ºm tr?ng ??i v?i c¨¢c qu?c gia b? ?nh h??ng. Ng?n h¨¤ng Th? gi?i ?? ??c t¨ªnh ba qu?c gia Liberia, Guinea v¨¤ Siera Leone ?? ph?i ch?u thi?t h?i l¨ºn ??n 2,2 t? ?? la. B¨ºn c?nh ?¨® l¨¤ 3,6 t? ?? la do c?ng ??ng qu?c t? h? tr? th?ng qua c¨¢c n? l?c ki?m so¨¢t d?ch b?nh, ¡°chi ph¨ª c? h?i¡± n¨¤y r?t l?n b?i kho?n ti?n n¨¤y ?¨¢ng l? c¨® th? ???c s? d?ng cho c¨¢c ho?t ??ng nh?n ??o kh¨¢c.

 ¡°T¨®m l?i, vi?c chu?n b? ?ng ph¨® v?i ??i d?ch th?c s? l¨¤ v?n ?? an ninh kinh t?,¡± ?ng Toomas k?t lu?n.

B¨¤ Stephanie Williams, chuy¨ºn gia y t? tr??ng c?a C? quan ngo?i giao v¨¤ th??ng m?i ?c nh?n m?nh nh?ng thi?t h?i m¨¤ c¨¢c ??i d?ch g?y ra ?? v??t ra b¨ºn ngo¨¤i ph?m vi c?a l?nh v?c y t?. ¡°C¨¢c d?ch b?nh truy?n nhi?m ?? g?y ra nh?ng ?nh h??ng v? ng??i, kinh t? v¨¤ trong m?t s? tr??ng h?p l¨¤ c? ch¨ªnh tr?.¡±

_{B¨¢c s? Stephanie Williams, Chuy¨ºn gia Y t? tr??ng c?a DFAT tr¨¬nh b¨¤y v? nh?ng ho?t ??ng c?a DFAT trong vi?c x¨²c ti?n h?p t¨¢c trong l?nh v?c an ninh y t?} 

L?nh ??o c¨¢c qu?c gia c?ng ??ng t¨¬nh v?i c¨¢c quan ?i?m n¨¤y. ?ng Ph?m L¨º Tu?n, Th? tr??ng B? Y t? Vi?t nam, cho r?ng Vi?t Nam c?ng xem tr?ng kh¨ªa c?nh ¡°kinh t? ch¨ªnh tr?¡± trong c?ng t¨¢c chu?n b? ?ng ph¨® v?i d?ch b?nh. B?i v?y, Vi?t Nam ?? tr? th¨¤nh qu?c gia ??u ti¨ºn th¨ª ?i?m C?ng c? ?¨¢nh gi¨¢ T¨¤i ch¨ªnh An ninh Y t? (HSFAT) tr??c khi c?ng c? n¨¤y ???c ¨¢p d?ng r?ng r?i ? c¨¢c qu?c gia kh¨¢c trong khu v?c.

¡°Ch¨²ng t?i c?ng ti?n h¨¤nh b? sung ng?n s¨¢ch (cho c?ng t¨¢c chu?n b? ?ng ph¨® v?i d?ch b?nh)¡±, Th? tr??ng cho bi?t.

Eduardo Banzon, Chuy¨ºn gia Y t? tr??ng c?a Ng?n h¨¤ng Ph¨¢t tri?n ch?u ? c?ng ?? xu?t n¨ºn khai th¨¢c g¨®c ?? kinh t? khi ti?p c?n v?i khu v?c t? nh?n, b?i s? tham gia c?a khu v?c n¨¤y s? c¨® nhi?u ?¨®ng g¨®p ??i v?i an ninh y t?.

 ¡°Khu v?c t? nh?n s? t¨ªnh to¨¢n c¨¢c d?ch b?nh c¨® th? g?y ?nh h??ng nh? th? n¨¤o ??i v?i doanh thu c?a h?. H? c?n ph?i b?o v? c?ng vi?c kinh doanh c?a m¨¬nh. Nh?ng ch¨²ng ta c?ng c?n cung c?p th?ng tin chi ti?t cho h? v¨¬ h? s? mu?n bi?t ti?n c?a h? ???c s? d?ng v¨¤o nh?ng ho?t ??ng g¨¬.¡± Eduardo n¨®i.

Trung Qu?c c¨® m?t c?u ng?n ng? c? nh? sau: H¨¤nh tr¨¬nh ng¨¤n d?m lu?n b?t ??u t? b??c ?i ??u ti¨ºn. C¨´ng chung tinh th?n n¨¤y, ?ng Toomas, ??ng ch? t?a c?a h?i ngh? b¨ºn l? n¨¤y, ?? ph¨¢t bi?u b? m?c b?ng c¨¢ch s?a l?i ti¨ºu ?? c?a h?i ngh? v¨¤ b? sung c¨¢ch ti?p c?n m?i: ¡°X?y d?ng t¨¤i ch¨ªnh b?n v?ng v¨¤ h? th?ng ?ng ph¨® cho an ninh y t? v¨¤ an ninh kinh t?¡±.