罢ü谤办颈测别'nin co?rafi, iklimsel ve sosyoekonomik ko?ullar?, ülkeyi iklim de?i?ikli?inin etkilerine ve di?er ?evresel tehlikelere kar?? olduk?a k?r?lgan hale getirmekte ve uyum ve dayan?kl?l??? ?nemli ?ncelikler olarak ?n plana ??karmaktad?r. 罢ü谤办颈测别, Dünya Bankas? taraf?ndan se?ilen iklim k?r?lganl??? boyutlar?n?n ?o?unda yüksek düzeyde k?r?lganl??a sahiptir. ?lkenin ula?t?rma sistemi benzer ülkelere g?re daha k?r?lgan durumdad?r ve ülkede g?da güvenli?i sorunlar?, su stresinde art?? ve 2021 orman yang?n? sezonu gibi benzeri g?rülmemi? afet olaylar? ya?anmaktad?r. Bu k?r?lganl?k; iklim fakt?rleri, nüfusun maruziyet durumu (?rne?in, ta?k?n ve orman yang?n? tehlikelerine maruz kalan nüfus pay?) ve sosyoekonomik fakt?rler (?rne?in tar?m?n ekonomideki pay?) gibi etkenlerin bir bile?iminden kaynaklanmaktad?r.
罢ü谤办颈测别'nin sera gaz? emisyonlar?ndaki art?? ekonomik büyüme h?z?ndan daha yava? olmas?na ve ki?i ba??na dü?en emisyon seviyesi Ekonomik ??birli?i ve Kalk?nma Te?kilat? (OECD) veya AB ülkelerinden daha dü?ük olmas?na ra?men, 罢ü谤办颈测别'de gü?lü bir azalt?m gündeminin olu?turulmas? i?in gü?lü bir gerek?e mevcuttur. Elektrik, ula??m, in?aat ve sanayi sekt?rlerini de i?eren enerji sekt?rü, ülkenin sera gaz? emisyonlar?na en büyük katk? yapan sekt?rdür ve toplam emisyonlar?n d?rtte ü?ünü olu?turmaktad?r. Yenilenebilir enerjinin (YE) 罢ü谤办颈测别'nin elektrik sistemine büyük ?l?üde dahil olmas?n?n ve dü?ük motorizasyon oranlar?n?n da katk?s?yla, 罢ü谤办颈测别'nin elektrik, ula?t?rma ve tar?m sekt?rlerinin karbon yo?unlu?u AB ortalamas?ndan daha dü?üktür. Bununla birlikte, k?müre olan ba??ml?l?k yüksek düzeydedir ve mevcut yat?r?m planlar? kapsam?nda daha da yo?unla?mas? beklenmektedir. Ayr?ca, bina sekt?rünün (konut ve konut d???) enerji verimlili?i de AB ortalamas?ndan daha dü?üktür. ?malat sekt?rünün karbon yo?unlu?u AB ortalamas?ndan daha fazlad?r ve AB'nin S?n?rda Karbon Düzenleme Mekanizmas?n? (CBAM) uygulamaya koymas? durumunda bu durum 罢ü谤办颈测别'yi risklere maruz b?rakacakt?r.
罢ü谤办颈测别 iddial? iklim de?i?ikli?i taahhütlerinde bulunmu?tur; Ekim 2021’de Paris Anla?mas?n? onaylam?? ve 2053 y?l?na kadar net s?f?r emisyon hedefine ula?may? taahhüt etmi?tir. ?lke, k?sa süre ?nce olu?turulan ?evre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? (???DB) ve Ulusal ?klim Eylem De?i?ikli?i Plan?n?n güncellenmesi dahil olmak üzere, iklim de?i?ikli?i konular?n? ele almaya d?nük yeni kurumsal düzenlemeler yapmaktad?r. Son y?llarda iklim ile ili?kili olaylar?n yo?unla?mas? -ta?k?nlar, orman yang?nlar? ve deniz kirlili?i gibi- ve Avrupa Birli?i’nin (AB) Ye?il Mutabakat giri?iminin 罢ü谤办颈测别 ekonomisi i?in potansiyel etkileri de ülkedeki iklim de?i?ikli?i gündeminin aciliyetine katk?da bulunmu?tur. Buna paralel olarak, Ukrayna'daki sava? ve bunun beraberinde ya?anan enerji arz kesintileri ve fiyat art??lar?, 罢ü谤办颈测别 gibi fosil yak?t ithalat?na ba??ml? ülkeler i?in riskleri daha belirgin hale getirerek, enerji güvenli?ini ve kar??lanabilirli?i desteklemek i?in iklim eyleminin aciliyetini yeniden vurgulamaktad?r.
Dünya Bankas? Grubu’nun 罢ü谤办颈测别 i?in haz?rlad??? ?lke ?klim ve Kalk?nma Raporu (CCDR), 罢ü谤办颈测别'nin kalk?nma hedeflerini son zamanlarda yapm?? oldu?u iklim de?i?ikli?i konusundaki taahhütleriyle uyumlu hale getirme f?rsatlar?n? ve bu ba?lamda kar?? kar??ya kal?nabilecek ?dünle?imleri ara?t?rmaktad?r. Rapor, iklim eyleminin 罢ü谤办颈测别'nin büyüme ve kalk?nma sürecini nas?l etkileyece?ini ve ülkenin kalk?nma hedeflerine ula??lmas?na nas?l katk?da bulunaca??n?; ye?il teknolojilerin ve sekt?rlerin sundu?u f?rsatlar? yakalamas?na nas?l yard?mc? olaca??n?; dünyan?n sera gaz? emisyonlar?n? azaltt??? bir d?nemde ekonomiyi karbon kilitlenmesi gibi uzun vadeli risklerden veya büyük ?l?ekli afetlerden nas?l koruyaca??n? ve adil ve kapsay?c? bir ge?i?i nas?l destekleyece?ini ara?t?rmaktad?r.
Dayan?kl? Net S?f?r Yolu
Dayan?kl? ve net s?f?r emisyonlu kalk?nma yolu (RNZP), 罢ü谤办颈测别’nin kalk?nma ve iklim ama?lar?na ula?mas?na yard?mc? olabilir, ancak bu mevcut e?ilimlerden ?nemli ?l?üde uzakla?mas?n? ve ?nemli politika reformlar? yapmas?n? gerektirmektedir. 罢ü谤办颈测别'nin kalk?nma ve iklim hedeflerini uyumla?t?rmak i?in takip edilebilecek ?e?itli muhtemel yollar mevcut olmakla birlikte, 罢ü谤办颈测别 CCDR raporu uyum ve dayan?kl?l?k eylemlerini 2053 net s?f?r taahhüdü ile birle?tiren a??klay?c? bir RNZP sunmaktad?r. RNZP iki temel ilkeye dayanmaktad?r:
- Dayan?kl?l??? ve uyumu gü?lendirmek, tüm ekonomi genelinde uygulanacak bir stratejiyi ve destekleyici bir sosyoekonomik ortam? gerektirmektedir. RNZP, bilgi, teknoloji ve finansmana eri?im sa?layarak ?zel sekt?rde uyumun desteklenmesine ?ncelik vermektedir. Kritik kamu varl?klar?n?n, hizmetlerinin ve tar?m sistemlerinin dayan?kl?l???n?, arazi kullan?m planlar?n?, su kaynaklar? y?netimini ve finansal dayan?kl?l??? (sigorta ve uyuma d?nük sosyal koruma ile iklim ve afet risklerinin makroekonomik ve mali politikalara entegrasyonu dahil olmak üzere) artt?rmaya y?nelik eylemler i?ermektedir
- 罢ü谤办颈测别, 2053 net s?f?r emisyon hedefine ula?abilir, ancak bu bir?ok ekonomik sekt?rde büyük de?i?iklikler gerektirecektir. Bu d?nü?üm, enerji sekt?rünün derin bir ?ekilde karbonsuzla?t?r?lmas?n?; binalarda enerji verimlili?i ve elektrifikasyon ?nlemlerinin bir bile?imini; ula?t?rmada mod de?i?imi, enerji verimlili?i ve elektrifikasyon ?nlemlerini; orman alanlar?ndan karbon tutulumunu en üst düzeye ??karmak i?in mevcut uygulamalarda de?i?iklik yap?lmas?n? ve ekonominin geri kalan?nda (sanayi tesisleri, tar?m, at?k y?netimi ve su y?netimi) emisyon azaltma ?abalar?n? i?erecektir.
Dayan?kl? Net S?f?r Yolu, ekonomi genelinde dayan?kl?l??? ve uyumu art?rmak i?in birka? ?ncelikli alan? ?n plana ??karmaktad?r. Bunlar aras?nda; ?rne?in iklim ve afet riski bilgilerinin kamu taraf?ndan sa?lanmas?n? yayg?nla?t?rarak ?irketlerin ve insanlar?n uyumunu kolayla?t?rma ihtiyac?; arazi kullan?m planlar?n?n uyumla?t?r?lmas? ve kritik kamu varl?klar?n?n ve hizmetlerinin korunmas? (su ile ilgili halihaz?rda ciddi düzeyde olan ve giderek artmakta olan risklere kar?? dayan?kl?l???n gü?lendirilmesini i?erecektir); uyum, dayan?kl?l?k ve afet riski finansman?n?n makro-mali politikalara dahil edilmesi (iklim de?i?ikli?i ve afetlerin ekonomik maliyetlerinin de?erlendirilmesi dahil olmak üzere) ve ?arta ba?l? yükümlülüklerin mali politikalara, büt?e tahsislerine ve kamu yat?r?mlar?na yans?t?lmas? yer almaktad?r.
RNZP’de, son kullan?c? sekt?rlerinin elektrifikasyonu sebebiyle talepteki art??a ra?men, elektrik sekt?rünün emisyonlar? 2040 y?l?na kadar ?nemli ?l?üde azalt?lmaktad?r. Karbon k?s?d?n?n olmad??? bir durumda dahi, yeni k?mür yak?tl? santrallere ne ihtiya? duyulmaktad?r ne de artan elektrik talebinin kar??lanmas?ndaki en dü?ük maliyetli se?enektir. Bunun yerine, son on y?ll?k d?nemde yenilenebilir enerji kapasitesini ü? kat?na ??kard??? performans? g?z ?nüne al?nd???nda, 罢ü谤办颈测别 yerli güne? ve rüzgar enerjisine yap?lan en dü?ük maliyetli yat?r?mlar? h?zland?rarak ve enerji verimlili?ine, batarya ve pompaj depolamal? tesislere, jeotermal enerjiye ve karbon yakalama ve depolama ile birlikte ger?ekle?tirilen gaz yak?tl? üretime (ve yap?m? devam eden nükleer santralin tamamlanmas?na) yat?r?m yaparak enerji güvenli?ini sa?layabilir. Bu, emisyonlar? azaltma ve ithal k?mür, do?al gaz ve petrole olan ba??ml?l??? azaltarak enerji güvenli?ini artt?rma gibi ek faydalar?n yan?nda, ülkenin büyüme hedefini destekleyici bir ?ekilde 2053 y?l?na kadar iki kat?na ??kacak enerji talebini kar??lamas?n? sa?layacakt?r.
Orman alanlar?ndan kaynaklanan negatif emisyonlar, 罢ü谤办颈测别'nin azalt?m?n zor oldu?u sekt?rlerdeki ?nemli art?k emisyonlarla net s?f?r emisyon elde etmesini sa?layarak RNZP'de ?nemli bir rol oynamaktad?r, ancak bu ayn? zamanda riskler de olu?turmaktad?r. Ormanlarda karbon depolamas?, orman yang?nlar? gibi iklimsel ve ekonomik fakt?rlere kar?? k?r?lgand?r. Bu nedenle, net s?f?ra y?nelik sa?lam bir strateji, ?rne?in giderek s?kla?an orman yang?nlar? nedeniyle ormanlardan kaynaklanan negatif emisyonlar?n imkans?z oldu?unun ortaya ??kmas? durumunda, emisyon yapan sekt?rlerde nas?l daha fazlas?n?n yap?labilece?ini de?erlendirmelidir.
Net S?f?rdan Elde Edilecek Net Kazan?mlar
RNZP, kalk?nmay? iklimle ilgili hedeflerle uyumla?t?rman?n uygulanabilirlik durumunu ve genel faydalar?n? g?stermektedir. 罢ü谤办颈测别 tüketti?i do?al gaz?n yüzde 99'unu ve petrolün yüzde 93'ünü ithal etti?inden dolay?, enerji verimlili?i ve yenilenebilir enerji, enerji ithalat?n? ve harcamalar?n?, hava kirlili?ini ve küresel enerji piyasalar?ndaki aksakl?klara kar?? k?r?lganl?klar? azaltarak büyük faydalar sa?layabilir. Tüm maliyetler ve yan faydalar hesaba kat?ld???nda, RNZP'nin 2022–30 d?nemindeki net ekonomik etkisi pozitiftir ve daha uzun zaman dilimlerini dü?ündü?ümüzde bu etki daha da artmaktad?r: RNZP, 2022–30'da net 15 milyar dolar ve 2022–40 d?neminde 146 milyar dolar kazan? sa?lamaktad?r; bunda büyük ?l?üde azalan yak?t ithalat? ve hava kirlili?inin azalmas?yla sa?lanan sa?l?k faydalar? rol oynamaktad?r.
罢ü谤办颈测别’nin iklim taahhütlerinin yerine getirilmesi net ekonomik kazan?mlar sa?layacakt?r, ancak bunun i?in büyük kamu ve ?zel sekt?r yat?r?mlar? gerekecektir. 罢ü谤办颈测别 ekonomisinin büyüklü?ü ile kar??la?t?r?ld???nda bu yat?r?mlar y?netilebilir durumdad?r. Baz senaryo ile kar??la?t?r?ld???nda, 罢ü谤办颈测别'nin dayan?kl? net s?f?r yolunda ilerlemek i?in 2022–30 d?neminde (bugünkü de?er baz?nda) ilave 68 milyar ABD$ daha yat?r?m yapmas? gerekecektir. 2022-40 d?nemi i?in bu yat?r?m miktar? 165 milyar ABD$’na ??kmaktad?r. Bu miktar, ayn? d?nem i?in ülkenin GSYH’s?n?n yakla??k yüzde 1’ine tekabül etmektedir ve cari a????, ticaret dengesini ve kamu borcunu ?nemli ?l?üde etkilemeyecektir. Makroekonomik simülasyonlar, bu d?nü?ümün GSY?H'ya kü?ük bir destek (2030 itibariyle yakla??k yüzde 1'lik bir art??) ve istihdamda net kazan?m sa?layaca??n? g?stermektedir. Bununla birlikte, bu d?nü?ümün ba?ar?s?, istikrarl? bir makroekonomik durum ve ?zel yat?r?mc?lar? ?ekmek ve maliyetleri en aza indirmek i?in iyi