WASZYNGTON/WARSZAWA, 17 pa?dziernika 2024 r. Bank ?wiatowy podniós? prognoz? wzrostu PKB dla Polski do 3,2 proc. w 2024 r. i do 3,7 proc. w 2025 r., g?ównie z uwagi na rosn?ce dochody realne wspierane szybkim wzrostem konsumpcji gospodarstw domowych i sektora rz?dowego. Wzrost w rozwijaj?cych si? gospodarkach szerszego regionu Europy i Azji ?rodkowej ustabilizowa? si? po serii kryzysów, ale pozostaje wyra?nie poni?ej poziomów z pocz?tku wieku, wynika z opublikowanego dzi? raportu na temat regionalnych perspektyw wzrostu.
Szacunek wzrostu PKB dla Polski na ten rok zosta? podniesiony o 0,2 punktu procentowego w porównaniu do kwietniowych prognoz Banku. Rosn?cy dochód realny, wyra?ne wzrosty p?ac w sektorze publicznym oraz ?wiadczeń socjalnych wspieraj? dynamiczne odbicie konsumpcji gospodarstw domowych: szacuje si?, ?e wzro?nie ona w tym roku o prawie 5 proc., po spadku w 2023 r. Wzrost b?dzie tak?e wspierany, szczególnie w latach 2025-2026, przez rekordowo wysokie wydatki na zbrojenia oraz wykorzystanie zamro?onych wcze?niej funduszy unijnych. Ekonomi?ci Banku spodziewaj? si?, ?e wk?ad eksportu netto do wzrostu gospodarczego b?dzie ujemny w 2024 r. z uwagi na nap?dzanie importu przez silny popyt wew?trzny i s?abo?? eksportu do Unii Europejskiej. Stopniowa poprawa w eksporcie netto jest oczekiwana pocz?wszy od 2025 r.
Na 2025 r. Bank szacuje roczny wzrost PKB Polski na 3,7%, 0,3 punktu procentowego wi?cej ni? w prognozach opublikowanych na wiosn?.
Tempo wzrostu gospodarczego w szerszym regionie Europy i Azji ?rodkowej ustabilizuje si? na poziomie 3,3 proc. (w porównaniu do 3,5 proc. w 2023 r.), a nast?pnie przyhamuje do 2,6 proc. w 2025 r. To znacznie poni?ej ?redniej dynamiki wzrostu z lat 2000–2009 (5,1 proc.) i za ma?o, by kraje o ?rednich dochodach mog?y zrealizowa? swój cel i za ?ycia jednego lub dwóch pokoleń do??czy? do grona krajów o wysokich dochodach. Na skutek ni?szej inflacji cz??? banków centralnych w regionie sk?ania si? do obni?ek stóp procentowych, przewa?a jednak ostro?ne podej?cie wynikaj?ce z obaw o utrzymuj?c? si? presj? cenow?.
Autorzy raportu apeluj? o gruntown? przebudow? systemów edukacji w regionie, w szczególno?ci w zakresie szkolnictwa wy?szego, z my?l? o rozwoju talentów potrzebnych do o?ywienia wzrostu gospodarczego i?szybszym skracaniu dystansu do krajów o wysokich dochodach.
?Gospodarki w regionie Europy i Azji ?rodkowej sprawnie poradzi?y sobie z seri? wstrz?sów wywo?anych wysok? inflacj?, napa?ci? Rosji na Ukrain? i s?ab? ekspansj? gospodarcz? Unii Europejskiej, stanowi?cej ich g?ówny rynek eksportowy”, podkre?la Antonella Bassani, wiceprezes Banku ?wiatowego w regionie Europy i Azji ?rodkowej.??Jednak warunkiem wzrostu produktywno?ci w d?u?szej perspektywie jest m.in. istotna poprawa jako?ci szkolnictwa na poziomie ?rednim i wy?szym, ukierunkowana na wzmocnienie kapita?u ludzkiego i?pobudzenie kreatywno?ci”.
D?wigni? wzrostu w rozwijaj?cych si? gospodarkach Europy i Azji ?rodkowej jest obecnie konsumpcja prywatna, która ma si? dobrze dzi?ki rosn?cym p?acom, transferowi ?rodków publicznych do gospodarstw domowych oraz spadaj?cej inflacji. Wa?n? rol? odgrywaj? zagraniczne przekazy pieni??ne, które p?yn? szerszym strumieniem ni? przed pandemi? i pomagaj? nap?dza? ekspansj? gospodarcz? na Ba?kanach Zachodnich i Kaukazie Po?udniowym oraz w Azji ?rodkowej.
Kolejnym jasnym punktem na gospodarczej mapie regionu jest turystyka: liczba turystów zagranicznych przekracza obecnie wska?niki sprzed wybuchu pandemii. W pierwszej po?owie bie??cego roku Turcj? odwiedzi?o prawie 30 proc. wi?cej turystów ni? w analogicznym okresie 2018 i 2019 r. Dynamika eksportu towarów traci jednak impet z powodu spowolnienia gospodarczego Unii Europejskiej.
Ze wzgl?du na znaczne szkody spowodowane rosyjsk? inwazj? oraz powa?ne zak?ócenia w dostawach energii elektrycznej Ukrain? prawdopodobnie czeka spowolnienie gospodarcze z 5,3 proc. wzrostu w 2023 r. do 3,2 proc. w bie??cym roku i 2 proc. w 2025 r. W przypadku Rosji prognozuje si?, ?e zaostrzenie polityki pieni??nej oraz coraz bardziej dotkliwe niedobory mocy produkcyjnych i zasobów si?y roboczej doprowadz? do spowolnienia gospodarczego z 3,6 proc. wzrostu w 2023 r. do 3,2 proc. w bie??cym roku i 1,6 proc. w 2025 r.
Gospodarka Turcji, druga po Rosji pod wzgl?dem wielko?ci w regionie, prawdopodobnie wyhamuje w bie??cym roku do 3,2 proc. z 5,1 proc., z uwagi na normalizacj? polityki pieni??nej i fiskalnej oraz trwaj?cego powrotu do równowagi po okresie ekspansji nap?dzanej konsumpcj?. Ponadto nast?pi? gwa?towny spadek tempa inwestycji na skutek ci?? inwestycji publicznych, wysokich kosztów kredytu i dalszego sch?adzania inwestycji w budownictwie.
Inwestycje w edukacj? z my?l? o rozwoju kapita?u ludzkiego i pobudzeniu wzrostu
Cz??ci? specjaln? raportu jest analiza roli ludzkich talentów jako si?y nap?dowej wzrostu gospodarczego. W?raporcie zauwa?ono, ?e jako?? edukacji w regionie pogarsza si? w decyduj?cym momencie, gdy wiele krajów stoi w obliczu powa?nych wyzwań demograficznych i spo?ecznych, takich jak np. starzej?ce si? spo?eczeństwo i niskie wska?niki aktywno?ci zawodowej, zw?aszcza w?ród kobiet.
?Najwi?ksz? szans? regionu na pobudzenie d?ugoterminowego wzrostu jest lepsza jako?? systemu edukacji, zw?aszcza szkolnictwa wy?szego”, przekonuje Ivailo Izvorski, g?ówny ekonomista Banku ?wiatowego w regionie Europy i Azji ?rodkowej.??Chc?c wzmocni? i m?drze kszta?towa? zasoby ludzkie i nie dopu?ci? do marnotrawienia talentów, a tak?e pobudzi? innowacyjno?? i zapewni? zrównowa?ony wzrost i rozwój kraju trzeba przede wszystkim zadba? o jako?? edukacji i warunki do uczenia si? przez ca?e ?ycie”.
W raporcie pokre?lono, ?e kraje regionu mog? si? poszczyci? wysokimi wska?nikami skolaryzacji na ka?dym etapie kszta?cenia. Przedmiotem troski jest natomiast jako??, która od kilku lat si? pogarsza. Wyniki testów 15-latków w Programie Mi?dzynarodowej Oceny Umiej?tno?ci Uczniów (PISA) w ci?gu ostatniej dekady zdecydowanie si? obni?y?y. Dysproporcje w jako?ci kszta?cenia na poziomie podstawowym i ?rednim szczególnie wida? w przypadku uczniów z zaniedbanych ?rodowisk.
Szkolnictwo wy?sze budzi jeszcze wi?ksze obawy ni? edukacja na poziomie podstawowym i ?rednim. Po?o?one w innych regionach ?wiata kraje o podobnej jako?ci kszta?cenia w zakresie podstawowym i ?rednim/podobnych dochodach maj? lepsze uniwersytety. W ?pierwszej 500” uniwersytetów na ?wiecie (Top 500 Times Higher Education) znalaz?o si? zaledwie dziewi?? uczelni wy?szych z regionu.
Przejawem s?abo?ci szkolnictwa wy?szego s? m.in. przestarza?e programy nauczania, niedoinwestowany sprz?t i infrastruktura, nieudolne zarz?dzanie, rozd?wi?k mi?dzy ofert? edukacyjn? a potrzebami rynku pracy. Odpowiedzi? na te wyzwania powinno by? przyspieszenie reform programów nauczania, zw?aszcza w zakresie nauk przyrodniczych, technologii, in?ynierii i matematyki; poprawa jako?ci szkolnictwa wy?szego; a tak?e wzrost zatrudnienia lepiej wyszkolonych nauczycieli do rozwoju kapita?u ludzkiego.
Prognoza dla krajów w regionie Europy i Azji ?rodkowej | ||||||
(wzrost realnego PKB w cenach rynkowych w proc., chyba ?e wskazano inaczej) | ||||||
Country | 2021 | 2022 | 2023 | 2024sz | 2025r | 2026r |
Albania | 8.9 | 4.9 | 3.4 | 3.3 | 3.4 | 3.4 |
Armenia | 5.8 | 12.6 | 8.3 | 5.5 | 5.0 | 4.6 |
Azerbejd?an | 5.6 | 4.6 | 1.1 | 3.2 | 2.7 | 2.4 |
Bia?oru? | 2.4 | -4.7 | 3.9 | 4.0 | 1.2 | 0.8 |
Bo?nia i Hercegowina | 7.3 | 3.8 | 1.6 | 2.8 | 3.2 | 3.9 |
Bu?garia | 7.7 | 3.9 | 1.8 | 2.2 | 2.8 | 2.7 |
Chorwacja | 13.0 | 7.0 | 3.1 | 3.5 | 3.0 | 2.8 |
Gruzja | 10.6 | 11.0 | 7.5 | 7.5 | 5.2 | 5.0 |
Kazachstan | 4.3 | 3.2 | 5.1 | 3.4 | 4.7 | 3.5 |
Kosowo | 10.7 | 4.3 | 3.3 | 3.8 | 3.9 | 4.0 |
Kirgistan | 5.5 | 9.0 | 6.2 | 5.8 | 4.5 | 4.5 |
Mo?dawia | 13.9 | -4.6 | 0.7 | 2.8 | 3.9 | 4.5 |
颁锄补谤苍辞驳ó谤补 | 13.0 | 6.4 | 6.3 | 3.4 | 3.5 | 3.2 |
Macedonia Pó?nocna | 4.5 | 2.2 | 1.0 | 1.8 | 2.5 | 3.0 |
Polska | 6.9 | 5.6 | 0.2 | 3.2 | 3.7 | 3.4 |
Rumunia | 5.7 | 4.1 | 2.1 | 2.0 | 2.7 | 3.5 |
Rosja | 5.9 | -1.2 | 3.6 | 3.2 | 1.6 | 1.1 |
Serbia | 7.7 | 2.5 | 2.5 | 3.8 | 4.2 | 4.0 |
Tad?ykistan | 9.4 | 8.0 | 8.3 | 7.2 | 5.5 | 5.0 |
Turcja | 11.4 | 5.5 | 5.1 | 3.2 | 2.6 | 3.8 |
Ukraina | 3.4 | -28.8 | 5.3 | 3.2 | 2.0 | 7.0 |
Uzbekistan | 8.0 | 6.0 | 6.3 | 6.0 | 5.8 | 5.9 |
?ród?o: Bank ?wiatowy. | ||||||
