WASZYNGTON/WARSZAWA, 17 pa?dziernika 2024 r. Bank ?wiatowy podni¨®s? prognoz? wzrostu PKB dla Polski do 3,2 proc. w 2024 r. i do 3,7 proc. w 2025 r., g?¨®wnie z uwagi na rosn?ce dochody realne wspierane szybkim wzrostem konsumpcji gospodarstw domowych i sektora rz?dowego. Wzrost w rozwijaj?cych si? gospodarkach szerszego regionu Europy i Azji ?rodkowej ustabilizowa? si? po serii kryzys¨®w, ale pozostaje wyra?nie poni?ej poziom¨®w z pocz?tku wieku, wynika z opublikowanego dzi? raportu na temat regionalnych perspektyw wzrostu.
Szacunek wzrostu PKB dla Polski na ten rok zosta? podniesiony o 0,2 punktu procentowego w por¨®wnaniu do kwietniowych prognoz Banku. Rosn?cy doch¨®d realny, wyra?ne wzrosty p?ac w sektorze publicznym oraz ?wiadcze¨½ socjalnych wspieraj? dynamiczne odbicie konsumpcji gospodarstw domowych: szacuje si?, ?e wzro?nie ona w tym roku o prawie 5 proc., po spadku w 2023 r. Wzrost b?dzie tak?e wspierany, szczeg¨®lnie w latach 2025-2026, przez rekordowo wysokie wydatki na zbrojenia oraz wykorzystanie zamro?onych wcze?niej funduszy unijnych. Ekonomi?ci Banku spodziewaj? si?, ?e wk?ad eksportu netto do wzrostu gospodarczego b?dzie ujemny w 2024 r. z uwagi na nap?dzanie importu przez silny popyt wew?trzny i s?abo?? eksportu do Unii Europejskiej. Stopniowa poprawa w eksporcie netto jest oczekiwana pocz?wszy od 2025 r.
Na 2025 r. Bank szacuje roczny wzrost PKB Polski na 3,7%, 0,3 punktu procentowego wi?cej ni? w prognozach opublikowanych na wiosn?.
Tempo wzrostu gospodarczego w szerszym regionie Europy i Azji ?rodkowej ustabilizuje si? na poziomie 3,3 proc. (w por¨®wnaniu do 3,5 proc. w 2023 r.), a nast?pnie przyhamuje do 2,6 proc. w 2025 r. To znacznie poni?ej ?redniej dynamiki wzrostu z lat 2000¨C2009 (5,1 proc.) i za ma?o, by kraje o ?rednich dochodach mog?y zrealizowa? sw¨®j cel i za ?ycia jednego lub dw¨®ch pokole¨½ do??czy? do grona kraj¨®w o wysokich dochodach. Na skutek ni?szej inflacji cz??? bank¨®w centralnych w regionie sk?ania si? do obni?ek st¨®p procentowych, przewa?a jednak ostro?ne podej?cie wynikaj?ce z obaw o utrzymuj?c? si? presj? cenow?.
Autorzy raportu apeluj? o gruntown? przebudow? system¨®w edukacji w regionie, w szczeg¨®lno?ci w zakresie szkolnictwa wy?szego, z my?l? o rozwoju talent¨®w potrzebnych do o?ywienia wzrostu gospodarczego i?szybszym skracaniu dystansu do kraj¨®w o wysokich dochodach.
?Gospodarki w regionie Europy i Azji ?rodkowej sprawnie poradzi?y sobie z seri? wstrz?s¨®w wywo?anych wysok? inflacj?, napa?ci? Rosji na Ukrain? i s?ab? ekspansj? gospodarcz? Unii Europejskiej, stanowi?cej ich g?¨®wny rynek eksportowy¡±, podkre?la Antonella Bassani, wiceprezes Banku ?wiatowego w regionie Europy i Azji ?rodkowej.??Jednak warunkiem wzrostu produktywno?ci w d?u?szej perspektywie jest m.in. istotna poprawa jako?ci szkolnictwa na poziomie ?rednim i wy?szym, ukierunkowana na wzmocnienie kapita?u ludzkiego i?pobudzenie kreatywno?ci¡±.
D?wigni? wzrostu w rozwijaj?cych si? gospodarkach Europy i Azji ?rodkowej jest obecnie konsumpcja prywatna, kt¨®ra ma si? dobrze dzi?ki rosn?cym p?acom, transferowi ?rodk¨®w publicznych do gospodarstw domowych oraz spadaj?cej inflacji. Wa?n? rol? odgrywaj? zagraniczne przekazy pieni??ne, kt¨®re p?yn? szerszym strumieniem ni? przed pandemi? i pomagaj? nap?dza? ekspansj? gospodarcz? na Ba?kanach Zachodnich i Kaukazie Po?udniowym oraz w Azji ?rodkowej.
Kolejnym jasnym punktem na gospodarczej mapie regionu jest turystyka: liczba turyst¨®w zagranicznych przekracza obecnie wska?niki sprzed wybuchu pandemii. W pierwszej po?owie bie??cego roku Turcj? odwiedzi?o prawie 30 proc. wi?cej turyst¨®w ni? w analogicznym okresie 2018 i 2019 r. Dynamika eksportu towar¨®w traci jednak impet z powodu spowolnienia gospodarczego Unii Europejskiej.
Ze wzgl?du na znaczne szkody spowodowane rosyjsk? inwazj? oraz powa?ne zak?¨®cenia w dostawach energii elektrycznej Ukrain? prawdopodobnie czeka spowolnienie gospodarcze z 5,3 proc. wzrostu w 2023 r. do 3,2 proc. w bie??cym roku i 2 proc. w 2025 r. W przypadku Rosji prognozuje si?, ?e zaostrzenie polityki pieni??nej oraz coraz bardziej dotkliwe niedobory mocy produkcyjnych i zasob¨®w si?y roboczej doprowadz? do spowolnienia gospodarczego z 3,6 proc. wzrostu w 2023 r. do 3,2 proc. w bie??cym roku i 1,6 proc. w 2025 r.
Gospodarka Turcji, druga po Rosji pod wzgl?dem wielko?ci w regionie, prawdopodobnie wyhamuje w bie??cym roku do 3,2 proc. z 5,1 proc., z uwagi na normalizacj? polityki pieni??nej i fiskalnej oraz trwaj?cego powrotu do r¨®wnowagi po okresie ekspansji nap?dzanej konsumpcj?. Ponadto nast?pi? gwa?towny spadek tempa inwestycji na skutek ci?? inwestycji publicznych, wysokich koszt¨®w kredytu i dalszego sch?adzania inwestycji w budownictwie.
Inwestycje w edukacj? z my?l? o rozwoju kapita?u ludzkiego i pobudzeniu wzrostu
Cz??ci? specjaln? raportu jest analiza roli ludzkich talent¨®w jako si?y nap?dowej wzrostu gospodarczego. W?raporcie zauwa?ono, ?e jako?? edukacji w regionie pogarsza si? w decyduj?cym momencie, gdy wiele kraj¨®w stoi w obliczu powa?nych wyzwa¨½ demograficznych i spo?ecznych, takich jak np. starzej?ce si? spo?ecze¨½stwo i niskie wska?niki aktywno?ci zawodowej, zw?aszcza w?r¨®d kobiet.
?Najwi?ksz? szans? regionu na pobudzenie d?ugoterminowego wzrostu jest lepsza jako?? systemu edukacji, zw?aszcza szkolnictwa wy?szego¡±, przekonuje Ivailo Izvorski, g?¨®wny ekonomista Banku ?wiatowego w regionie Europy i Azji ?rodkowej.??Chc?c wzmocni? i m?drze kszta?towa? zasoby ludzkie i nie dopu?ci? do marnotrawienia talent¨®w, a tak?e pobudzi? innowacyjno?? i zapewni? zr¨®wnowa?ony wzrost i rozw¨®j kraju trzeba przede wszystkim zadba? o jako?? edukacji i warunki do uczenia si? przez ca?e ?ycie¡±.
W raporcie pokre?lono, ?e kraje regionu mog? si? poszczyci? wysokimi wska?nikami skolaryzacji na ka?dym etapie kszta?cenia. Przedmiotem troski jest natomiast jako??, kt¨®ra od kilku lat si? pogarsza. Wyniki test¨®w 15-latk¨®w w Programie Mi?dzynarodowej Oceny Umiej?tno?ci Uczni¨®w (PISA) w ci?gu ostatniej dekady zdecydowanie si? obni?y?y. Dysproporcje w jako?ci kszta?cenia na poziomie podstawowym i ?rednim szczeg¨®lnie wida? w przypadku uczni¨®w z zaniedbanych ?rodowisk.
Szkolnictwo wy?sze budzi jeszcze wi?ksze obawy ni? edukacja na poziomie podstawowym i ?rednim. Po?o?one w innych regionach ?wiata kraje o podobnej jako?ci kszta?cenia w zakresie podstawowym i ?rednim/podobnych dochodach maj? lepsze uniwersytety. W ?pierwszej 500¡± uniwersytet¨®w na ?wiecie (Top 500 Times Higher Education) znalaz?o si? zaledwie dziewi?? uczelni wy?szych z regionu.
Przejawem s?abo?ci szkolnictwa wy?szego s? m.in. przestarza?e programy nauczania, niedoinwestowany sprz?t i infrastruktura, nieudolne zarz?dzanie, rozd?wi?k mi?dzy ofert? edukacyjn? a potrzebami rynku pracy. Odpowiedzi? na te wyzwania powinno by? przyspieszenie reform program¨®w nauczania, zw?aszcza w zakresie nauk przyrodniczych, technologii, in?ynierii i matematyki; poprawa jako?ci szkolnictwa wy?szego; a tak?e wzrost zatrudnienia lepiej wyszkolonych nauczycieli do rozwoju kapita?u ludzkiego.
Prognoza dla kraj¨®w w regionie Europy i Azji ?rodkowej | ||||||
(wzrost realnego PKB w cenach rynkowych w proc., chyba ?e wskazano inaczej) | ||||||
Country | 2021 | 2022 | 2023 | 2024sz | 2025r | 2026r |
Albania | 8.9 | 4.9 | 3.4 | 3.3 | 3.4 | 3.4 |
Armenia | 5.8 | 12.6 | 8.3 | 5.5 | 5.0 | 4.6 |
Azerbejd?an | 5.6 | 4.6 | 1.1 | 3.2 | 2.7 | 2.4 |
Bia?oru? | 2.4 | -4.7 | 3.9 | 4.0 | 1.2 | 0.8 |
Bo?nia i Hercegowina | 7.3 | 3.8 | 1.6 | 2.8 | 3.2 | 3.9 |
Bu?garia | 7.7 | 3.9 | 1.8 | 2.2 | 2.8 | 2.7 |
Chorwacja | 13.0 | 7.0 | 3.1 | 3.5 | 3.0 | 2.8 |
Gruzja | 10.6 | 11.0 | 7.5 | 7.5 | 5.2 | 5.0 |
Kazachstan | 4.3 | 3.2 | 5.1 | 3.4 | 4.7 | 3.5 |
Kosowo | 10.7 | 4.3 | 3.3 | 3.8 | 3.9 | 4.0 |
Kirgistan | 5.5 | 9.0 | 6.2 | 5.8 | 4.5 | 4.5 |
Mo?dawia | 13.9 | -4.6 | 0.7 | 2.8 | 3.9 | 4.5 |
°ä³ú²¹°ù²Ô´Ç²µ¨®°ù²¹ | 13.0 | 6.4 | 6.3 | 3.4 | 3.5 | 3.2 |
Macedonia P¨®?nocna | 4.5 | 2.2 | 1.0 | 1.8 | 2.5 | 3.0 |
Polska | 6.9 | 5.6 | 0.2 | 3.2 | 3.7 | 3.4 |
Rumunia | 5.7 | 4.1 | 2.1 | 2.0 | 2.7 | 3.5 |
Rosja | 5.9 | -1.2 | 3.6 | 3.2 | 1.6 | 1.1 |
Serbia | 7.7 | 2.5 | 2.5 | 3.8 | 4.2 | 4.0 |
Tad?ykistan | 9.4 | 8.0 | 8.3 | 7.2 | 5.5 | 5.0 |
Turcja | 11.4 | 5.5 | 5.1 | 3.2 | 2.6 | 3.8 |
Ukraina | 3.4 | -28.8 | 5.3 | 3.2 | 2.0 | 7.0 |
Uzbekistan | 8.0 | 6.0 | 6.3 | 6.0 | 5.8 | 5.9 |
?r¨®d?o: Bank ?wiatowy. | ||||||
